Tag: tikal

Belize, Wyprawa nurkowa, Gwatemala, wycieczka objazdowa, dwa tygodnie z polskim archeologiem-przewodnikiem, nurkowanie z polskim instruktorem, wycieczki krajoznawcze, Wyprawy do Belize, Tajemnice Belize, polski przewodnik, Archeowyprawy

 

Co jest najbardziej niesamowitego w Belize? Turystów przyciągają tu głównie malownicze plaże Cayos – koralowych wysp rozrzuconych wzdłuż Mezoamerykańskiej Rafy Barierowej i rytmy reggae. Nurków przyciąga sama Mezoamerykańska Rafa Barierowa, druga pod względem rozmiaru rafa koralowa Ziemi po Wielkiej Rafie Barierowej Australii. Belize to przede wszystkim klimat Karaibów. Od Meksyku różni się przede wszystkim poczuciem karaibskiego luzu, wytworzonym w tyglu dziedzictwa kulturowego buntowniczych Majów oraz potomków Karaibów i zbiegłych niewolników. Część z nich to również potomkowie piratów i korsarzy, którzy szarpali szlaki handlowe Hiszpanii, a potem przerzucili się na wyrąb drewna.

Wyprawę zaczniemy od interioru. Północna część Belize leży na półwyspie Jukatan, którego południową granicą jest tu Rio Belize, w której żyją keszcze manaty. Na południe od Jukatanu leżą Góry Maya. Cywilizacja Majów miała się tutaj całkiem nieźle. Właściwie to najstarsze znane ślady kultu jaskiń i pierwsze ślady osiadłego trybu życia Majów znaleziono na terenie Belize.

 

Belize i Gwatemala – skarby cywilizacji Majów

W Belize zobaczymy ruiny potężnego miasta-państwa Caracol, Xunantunich i Dos Pilas lub Cahal Pech oraz jaskinię Rio Frio.  Korzystając z tego, że będziemy w Belize, warto zrobić skok przez granicę do Gwatemali, a konkretnie do potężnych Tikal i Yaxha. Tikal to nawspanialsze z odrestaurowanych stanowisk archeologicznych Majów. Kiedy myślicie o piramidach Majów, z dużym prawdopodobieństwem przed oczami macie właśnie strzeliste piramidy Tikal.

Nurkowanie w Belize, na Turneffe, Blue Hole i innych perełkach Mezorafy

Potem wrócimy na wybrzeże Morza Karaibskiego na sześć dni nurkowań na Mezoamerykańskiej Rafie Barierowej. Przepłyniemy na piękną wyspę Ambergris Caye – najwiekszą z tutejszych koralowych wysp. W planach są dwa nurkowania dziennie, choć chętni będą mogli wypływać na trzecie nurkowanie dnia, a nawet na nurkowanie nocne. Ukoronowaniem tego tygodnia będzie nurkowanie w słynnym Wielkim Blue Hole, odkrytym przez Jacquesa Cousteau, z dwoma nurkowaniami w rezerwacie morskim Half Moon Caye oraz nurkowanie na wspaniałym atolu Turneffe. Turneffe Atoll to największy z atoli na Mezoamerykańskiej Rafie Barierowej i największy rezerwat morski na terenie Belize. Żyje tu ponad 500 gatunków ryb i 65 gatunków koralowców.

Dzień 1 – Witajcie w Belize!!

Witajcie w Belize!!  Odbieram Was na lotnisku w Belize City. W Belize w powszecnym obiegu są USD, więc na razie omijamy miasto i jedziemy prosto na zachód, w stronę granicy z Gwatemalą. Na kilka dni ulokujemy się w centrum dystryktu Cayo, nad legendarną rzeką Mopan. 2500-1000 lat temu była to jedna z najważniejszych arterii handlowych Nizin Majów, którą transportowano towary z i na wybrzeże Morza Karaibskiego, a dalej wzdłuż wybrzeży półwyspu Jukatan, aż do centralnego Meksyku. Dzisiaj to logistyczne centrum dla wypraw po interiorze kraju. Pierwszym nowożytnym skarbem narodowym Belize było drewno, pozyskiwane najpierw przez byłych piratów i korsarzy…

Belize wciąż stoi drewnem oraz trzciną cukrową, więc panuje tu tradycyjna drewniana, najwyżej dwupiętrowa architektura. Po ulokowaniu w hotelu, przejdziemy się na wieczorny spacer. Być może uda nam się zdążyć na majańską ceremonię przyrządzania czekolady – to szansa, by spróbować jak smakuje ta prawdziwa – z pewnościa będziecie zaskoczeni 😉 Zrobimy pewnie zakupy. Od godzin porannych będziemy mieć do dyspozycji wielkie targowisko, pełne świeżych owoców i warzyw, ale całodobowo prawie funkcjonują tajwańskie sklepy. Tajwan, jako pierwszy uznał niepodległość Belize , stąd spora tajwańska diaspora w każdym z belizeńskich miast. Kolejnym ze skarbów Belize jest karaibski rum… 😉

Dzień 2 – Biała Dama (Xunantunich)

Zaczniemy od rozpoznania pobliskich stanowisk archeologicznych. Najpierw wybierzemy się do słynnego Xunantunich. Stanowisko to długo słynęło ze wspaniałych reliefów, zdobiących elewację potężnej piramidy. Sytuacja drastycznie się zmieniła, gdy odkryto tutaj dwa brakujące panele słynnych schodów hieroglificznych z Naranjo, które po odczytaniu całej inskrypcji okazały się… schodami hieroglificznymi z Caracol, które opisują wojnę domową dynastii Węża (Kaanul) [vide: Królestwo Węża II: Przeniesienie jaskini z Dzibanché do Calakmul]. By dotrzeć do Xunantunich trzeba przejechać promem przez rzekę Mopan, co jest przygodą samą w sobie. Stanowisko archeologiczne jest położone w lesie, więc prócz kamieni mamy szansę na spotkanie z przyrodą, no… przynajmniej kolorowe jaszczurki 😉

W zależności od chęci i nastrojów, na drugą połowę dnia możemy sobie wybrać Cahal Pech – mocno odrestaurowane stanowisko archeologiczne położone na szczycie wzgórza ponad naszym miastem, lub Dos Pilas – bardziej dzikie, nieodrestaurowane i położone jeszcze dalej w las. W Dos Pilas spotkałem kiedyś kwezala, ale okazji do spotkań z dziką przyrodą Ameryki Środkowej będziemy mieć jeszcze mnóstwo 🙂

Dzień 3 – Trzy Górskie Strumienie (Uxwitza’)

Zaopatrzeni w wodę pitną i prowiant na cały dzień, wybieramy się na południe, w Góry Maya. Czas owiedzić Caracol, ruiny Uxwitza’ – jednego z potężniejszych ośrodków Majów okresu klasycznego (250-909 n.e.). Caracol było w epoce wczesnoklasycznej jednym z ważnych centrów Nowego Porządku, lecz w 562 r. n.e., wspólnie z armią dynastii Węża (Kaanul), zaatakowało i pokonało Tikal, swego dotychczasowego suwerena, niszcząc bezpowrotnie tamtejszą pochodzącą z odległego Teotihuacan dynastię. Atak ten na półtora stulecia zmienił układ sił na Nizinach Majów.

Położone w rejonie parku narodowego Chiquibul, Caracol to nie tylko wspaniale zachowane stanowisko archeologiczne dawnej Mezoameryki, na którym od dekad wykopaliska prowadzi już drugie pokolenie archeologów. Okoliczna selwa to matecznik dzikiej przyrody Ameryki Środkowej. Powinniśmy spotkać tutaj tukany – narodowe ptaki Belize i trogony, a blisko aguadas może i piłodzioby. Mamy szansę na czepiaki i wyjce. W drodze powrotnej możemy zawinąć do jaskini Rio Frio, jednej z tych wyrzeźbionych przez rzeki. To piękne miejsce i świetna sceneria do zdjęć.

Dzień 4 – Świeża Woda (Yaxha’)

Choć Belize moglibyśmy cieszyć się jeszcze długo, wypełniając cudami natury i skarbami przeszłości  Majów kilka kolejnych dni, pora na transfer do Gwatemali, zobaczyć to, co cywilizacja Majów ma do pokazania najwspanialszego. Zaczniemy od ruin Topoxte, położonych na wyspie na Jeziorze Yaxha, a następnie przepłyniemy do stanowiska Yaxha. To jedno z trzech wielkich miast, obok Nakum, gdzie prowadzone są polskie wykopaliska i Naranjo, położonych na terenie parku narodowego Triangulo. Yaxha jest dość rozległe i zostaniemy tutaj do malowniczego zachodu Słońca nad jeziorem Yaxha, obserwowanego ze szczytu jednej z piramid.

Na noc przejedziemy do Parku Narodowego Tikal, gdzie, w samym środku tropikalnej dżungli, zostaniemy na dwie noce. Prąd w parku pochodzi z generatorów i włączany jest tylko na kilka godzin dziennie, a poruszanie się poza oficjalnymi godzinami otwarcia wymaga towarzystwa lokalnych strażników. Liczę, że zdążę zarezerwować najsympatyczniejszy z trzech dostępnych ośrodków – ten z basenem, przy którym często przysiadają niesamowite kacyki Montezumy, a wokół biegają coati i aguti. Nocą selwa nie zasypia – będziecie słyszeć wiele różnych odgłosów… 😉

Dzień 5 – Tikal

Tikal było stolicą jednego z dwóch najpotężniejszych stronnictw świata Majów w czasach złotego wieku ich cywilizacji – tzw. Nowego Porządku (Wiite’ Nah). Stronnictwa, które powstało z inicjatywy Teotihuacan, odległego środkowomeksykańskiego hegemona. Od czasu słynnej entrady z 372 r. n.e., aż do klęski z rąk Węży w 562 r. n.e., na tronie Tikal zasiadała nawet dynastia pochodząca w prostej linii od władców Teotihuacan.

Temat tych wojen i wieków walki o wpływy w świecie Majów to opowieści na kilka dni, które zacznę jeszcze w Belize. Drugim ze stronnictw była dynastia Węża (Kaanul) – Lannisterowie świata Majów, ze stolicami w Dzibanche i Calakmul na terenie dzisiejszego Meksyku, a być może i starszymi w preklasycznych ośrodkach Nakbe, El Mirador, El Tintal, na ternie Niecki Mirador Calakmul.

Tikal – matecznik przyrody

Stanowisko archeologiczne Tikal jest po prostu ogromne. Wpaść tutaj na godzinę i wypaść to nie strata – to po prostu grzech. Zaczniemy od… sześciogodzinnego spaceru po ruinach i selwie. Obejrzymy wpierw Wielki Plac, Północny Akropol i Centralny Akropol – najważniejsze królewskie pałace, miejsca ceremonii oraz królewską nekropolię. Przede wszystkim z różnych perspektyw będziemy przyglądać się piramidom, które nie bez powodu zagrały w Gwiezdnych Wojnach.

Opowiem również jak działał tutejszy, dość zaawansowany system kolekcji wody (napisałem trzy artykuły popularno-naukowe na ten temat – seria: „Nóż w wodzie…”, włącznie z omówieniem systemu filtracji, na który wpadliśmy w Europie dopiero pod koniec XX w.). Opowiem zatem również, dlaczego ten system zawiódł i jakie były konsekwencje tego.

Gdy słońce zacznie coraz mocniej doskwierać, zaś ruiny wypełnią się turystami z autobusów wycieczkowych zabiorę Was tam, dokąd turustyczny tłum raczej nie dociera 😉 Zobaczymy wielką Piramidę V, Piramidę Inskrypcji i kwartały rezydencyjne F i G – Acanaladuras. Następnie wybierzemy się na północ, w kierunku grupy triadycznej.

Relaks nad basenem w samym środku dżungli

Popołudnie spędzimy nad basenem, bo wieczorem wyjdziemy jeszcze raz w ruiny, by ze szczytu jednej z piramid w centrum Mundo Perdido zobaczyć zachód Słońca. To czas, gdy przyroda zaczyna szaleć. Wśród drzew widać stada papug, tukanów, wielkie dzięcioły – kaloomte’ i przemykające tu i ówdzie drapieżniki. Dzień żegnają też małpy – czepiaki i wyjce. Przede wszystkim wyjce…

Tej nocy trzeba spać szybko, bo po trzeciej nad ranem wstajemy 😉

Dzień 6 – Wszystkie wschody i zachody Słońca

Idziemy po raz trzeci w ruiny… Tym razem musi nam towarzyszyć strażnik – wybieram najlepszego tropiciela przyrody, który zawsze pokaże mi coś o czym nie miałem pojęcia (w zamian opowiadam mu zawsze trochę o historii Tikal i archeologii). Wyjdziemy na szczyt Templo IV – najwyższej spośród piramid w Tikal i jednej z najwyższych piramid Majów w ogólności (na temat infantylnej awantury o prymat pomiędzy Tikal, El Mirador i Tonina i piramidach, które rosną niektórym z roku na rok… nie będę się wypowiadał – ja w wieku średnim kupiłem sobie długi obiektyw 😉 ).

Ze szczytu najwyższej platformy tego siedemdziesięciometrowego olbrzyma będziemy wypatrywać wschodu Słońca. O ile w lesie deszczowym nie zawsze Słońce widać, o tyle moment ten jest nie do pomylenia z czymkolwiek innym. Wsłuchajcie się w przyrodą, a wszystko będzie jasne 😉

Tysiąc lat wojen na Nizinach Majów

Na temat Tikal i dynastii Węża napisałem szereg artykułów popularno-naukowych, z którymi oczywiście warto zapoznać się przed rozpoczęciem wycieczki 😉

• Dwa gniazda Węży w okresie klasycznym „Archeowieści” 2023
• Przeniesienie jaskini z Dzibanché do Calakmul „Archeowieści” 2023
• Wazy dynastyczne Kaanul „Archeowieści” 2023
• Kto załatwił Yax Mutal? „Archeowieści” 2023
• Największe piramidy Majów „Archeowieści” 2023
• Entrada „Archeowieści” 2023
• Nowe rozdanie „Archeowieści” 2023
• Hiatus: historia czasu upadku „Archeowieści” 2024
• Odrodzenie „Archeowieści” 2024

Powyższy korpus nie wyczerpuje tematu i nie jest na pewno moim ostatnim słowem – kilka kolejnych części jest już w trakcie pisania i w redakcji, a jeśli uzbieram kiedyś fundusze, być może któregoś dnia będzie z tego książka. Tymczasem, przy akompaniamencie papug, tukanów i wyjców zejdziemy z piramidy i przejdziemy się raz jeszcze, tak tylko już przyrodniczo przez Mundo Perdido, a potem Wielki Plac, by pożegnać najpiękniejsze piramidy Majów.

Pora na powrót do cywilizacji… Pojedziemy na wyspę, na której przed laty znajdowała się ostatnia twierdza Majów – Noh Peten. Jeśli nie będziecie mieć do tej pory dość malowniczych wschodów i zachodów Słońca, późniejszym popołudniem wsiądziemy na łódki o popłyniemy w miejsce, z którego pięknie widać zachód Słońca nad jeziorem Peten Itza. Przypadkiem są tam również ruiny jakiegoś miasta Majów 😉

Dzień 7 – Ostatnia twierdza Majów

Mało kto zdaje sobie sprawę, że cywilizacja Majów nie padła wraz z konkwistą. Pomijając to, że Hiszpanie byli kilkakrotnie wypierani z Jukatanu oraz częste majańskie powstania, z tym największym, które na lata 1847-1902 wypchnęło Meksykanów z większej części Jukatanu i z tym ostatnim, które wybuchło w 1994 r. i owocuje do dziś autonomią, lub statusem nieokreślonym wielu terenów na terenie meksykańskiego Chiapas, ostatnie postklasycznej cywilizacji Majów padło dopiero w 1697 r.

Wcześniej nie zdobył go Cortez, który przemaszerował tędy do Hondurasu, by tłumić rokosz swych zbuntowanych oficerów. Pod koniec XVII w. doszło do bitwy na wodach jeziora Peten Itza. Majowie, przygnieceni fatum, wynikającym z niefortunnej przepowiedni nie mieli ducha walki. Hiszpanie przez cztery dni równali miasto z ziemią, a liczne pozostałości tego procederu znaleźni na dnie jeziora polscy archeolodzy podwodni. Dzisiaj w tym miejscu stoi gęsto zaludnione miasto.

Po wieczornych spacerach dnia poprzedniego poznamy je pewnie dość dobrze. Dziś rano warto będzie jeszcze wypożyczyć sobie kajaki. Możemy popłynąć do małego muzeum, znajdującego się na jednej z sąsiednich wysepek (to ta z rozgłośną radiową, w której toczy się fragment akcji „Książki, przez które zginiesz”.). Potem pora na przeskok przez granicę. Musimy dotrzeć do Belize City i przedostać się na jedną z pięknych wysp koralowych, należących do kompleksu Mezoamerykańskiej Rafy Barierowej. Pora sklarować sprzęt na kilka tydzień emocjonujących nurkowań 🙂

Dni 8-13 Wielki Blue Hole i Mezoamerykańska Rafa Barierowa – nurkowanie w Belize

Karaibskie wysepki w Belize – cayos, są długie i dosyć wąskie. W przeszłości służyły piratom z Karaibów i da się zauważyć, że trochę tego klimatu nadal tutaj zostało. Jeszcze dawniej Majom. Zalogujemy się na najdłuższej z nich – słynnej Ambergris Caye. Mieści się tu słynne San Pedro, o którego plażach tak czule śpiewała Madonna… Dziś tradycyjna drewniana architektura jest już, niestety, coraz częściej wypierana przez betonowe apartamentowce, które zdaniem ich konstruktorów mają lepiej opierać się wiatrom. Pożyjemy – zobaczymy…

Po wyspie najwygodniej poruszać się golfcartami, które można wypożyczać na godziny albo na całe dni. Do centum nurkowego na pewno nie będziemy mieć daleko, jednak po nurkowaniach warto wybrać się na zwiedzanie zakamarków wyspy. Manglar – przepastne lasy namorzynowe nadal skrywają sporo życia. Możemy zrobić również konkurs na to, kto znajdzie najlepsze miejsce na najbardziej malownicze wschody i zachody Słońca, bo w końcu są wakacje, a kto rano wstaje…

Nurkowanie w Belize

Planujemy po dwa nurkowania dziennie z jednym wypłynięciem. Chętni i nienasyceni morskich wrażeń będą mogli zaordynować sobie również trzecie. Do niezwykle emocjonujących należały tu niegdyś również nurkowania nocne – dokazywały na nich głównie płaszczki, których świecące oczy to czasem wszystko co wystaje spoda piasku i orlenie, przewabiane światłami naszych latarek. Myślę, że to się nie zmieniło.

 

Woda jest oczywiście słona, a fala poza Mezoamerykańską Rafą Barierową wysoka, jak to bywa na morzu. Podwodne krajobrazy to głębokie, rzeźbione falami wąwozy. Mieszkają w nich bardzo licznie padlinożerne rekiny wąsate. Zdarzają się i żarłacze tępogłowe, lecz dla nich najpewniejsze będą atol Turneffe i Wielki Blue Hole. Nurkowanie w przyboju nie jest trudne, wymaga jednak sposobu, który wytłumaczę Wam szczegółowo na miejscu tak, aby nurkowanie nie było dla Was męczące 🙂

 

Wypłynięcia na Turneffe Atoll, gdzie 4 IV 1718 r. zdobył pryz Czarnobrody i na Wielki Blue Hole będą całodzienne i będą obejmować po trzy nurkowania (w przypadku Blue Hole’a jest to jedno nurkowanie w studni i dwa nurkowania w atolu na terenie rezerwatu Halfmoon Caye). Ze względu na dość długą drogę i oceaniczne fale, sugeruję awiomarin lub inne medykamenty, które dobrze znosicie w takich sytuacjach.

Dzień 14 – chillout

Pora na chillout, na karaibski relaks z prawdziwego zdarzenia. Jeżeli ktoś się uprze sprawdzę czy nie da się tego dnia oblecieć Blue Hole’a i Mezoamerykańskiej Rafy Barierowej z góry. Impreza nie należy do tanich – tyle co nurkowanie na Blue Hole :/ Widok należy jednak do jedynych w swoim rodzaju. Możemy również wybrać się na wycieczkę przez manglar do ruin Majów, dawnej bardzo ważnej faktorii handlowej.

Niewielkie stanowisko archeologiczne Marco Gonzalez jest interesujące z uwagi na ogromną ilość muszli morskich, które były stąd wyprawiane do wnętrza kontynentu – dawni Majowie wykonywali z nich pięknie zdobione hieroglifami instrumenty muzyczne, ale również wykorzystywane jako budulec! Wśród mangrowców będziecie mogli również przetestować swoje ulubione środki przeciw komarom, pewnie milionom komarów… 😉 Na koniec wspomnę, że jednym z narodowych skarbów Belize jest karaibski rum, a sprzęt nurkowy niech się w tzw. międzyczasie suszy…

Dzień 15 – Do odwrotu już głos trąbki wzywa…

Nadszedł czas na ostatni wschód Słońca nad Morzem Karaibskim. Potem śniadanko, pakowanko i w drogę. Z Belize, prócz zdjęć i wspomnień, warto ze sobą zabrać naprawdę przedni rum i oryginalną czekoladę Majów. Majowie nigdy nie pijali czekolady na słodko… 😉

Belize i Gwatemala z Tikal, Blue Hole i Turneffe Atoll

Na Mezoamerykańskiej Rafie Barierowej w Belize zanurkowałem po raz pierwszy w 2008 r. Od 2010 r. organizuję regularnie wyprawy do Belize i na Ambergirs Caye oraz do Gwatemali i Tikal. Niniejszy program łączy to co jest najlepszego do osiągnięcia na terenie Belize i Peten na poziomie rekreacyjnym oraz w dostępnym ograniczonym czasie tylko dwóch tygodni, za równo pod względem najlepszych nurkowań, jak i tego co sam chciałbym zobaczyć, gdybym miał tylko tyle czasu do dyspozycji. Jestem pewien, że nie znajdziecie nigdzie lepiej dopracowanego programu wycieczki objazdowej po Belize i Gwatemali w połączeniu z nurkowaniem w Morzu Karaibskim🖖🤠🌴

W sezonie 2026 dostępne będą trzy terminy wyprawy Belize i Gwatemala z Blue Hole: 17-31 stycznia; 31 stycznia – 14 lutego i 14-28 lutego

Koszt wyprawy  4000 EUR przy minimum czterech osobach, albo 3500 EUR przy ośmiu osobach nurkujących. Cena obejmuje wszystkie transfery na terenie Belize i Gwatemali, wszystkie noclegi, przewodników i bilety wstępu. Nie obejmuje wyżywienia, opłat granicznych (20 USD przy każdorazowym wyjeździe z Belize).

Koszty proponowanego przelotu na dzień dzisiejszy:  4810 PLN

opcjonalnie:

• • Wypożyczenie na mejscu kompletu sprzętu nurkowego (automat, BCD, maska, płetwy kaloszowe, wetsuit) – 22,5 USD/dzień
  • Nitrox 32 – 13,5 USD/butla

Informacje i rezerwacje:

Przemek Trześniowski +52 984 876 1504 (WhatsApp) archeoprzewodnik@gmail.com