karaiby - ARCHEOWYPRAWY

2025-07-182025-07-18

Ambergris Caye (Belize) – La Isla Bonita

ambergris caye belize nurkowanie wyprawy nurkowe z polskpim instruktorem morze karaibskie wycieczki z przewodnikiem

Belize, Ameryka Środkowa, Morze Karaibskie, Mezorafa, Mezoamerykańska Rafa Barierowa, Ambergris Caye, wyprawy nurkowe, wycieczki, turystyka, zwiedzanie z przewodnikiem, archeowyprawy

Ambergris Caye to największa i najbardziej rozwinięta spośród belizeńskich wysp (tak naprawdę półwysep). Rozciąga się południkowo przez 20 mil morskich na południe od kanału Boca Bacalar Chico / Zaragoza Canal, który stanowi w tym miejscu granicę między Belize a Meksykiem. Kanał ten został wykopany jeszcze przez Majów, oddzielając wyspę od półwyspu Jukatan. Współcześnie pogłębiony (~122 m szerokości) zapewnia połączenie między Zatoką Chetumal a Morzem Karaibskim. W 1775 r. brytyjski kartograf Jeffreys wspomniał liczne jelenie oraz ambergris zalegający plażę. To zadecydowało o współczesnej nazwie wyspy.

belize san pedro ambergris caye polski przewodnik wycieczka z polskim przewodnikiem archeowyprawy nurkowanie — Oryginalna drewniana zabudowa w San Pedro na Ambergris Caye (fot: P.A. Trześniowski 2024)

Ambergris Caye – pradawna wyspa Majów

manglar zarośła namorzynowe ambergris caye belize nurkowanie wyprawy nurkowe z polskpim instruktorem morze karaibskie wycieczki z przewodnikiem — Manglar i ścieżka do stanowiska archeologicznego Marco Gonzalez (fot: P.A. Trześniowski 2024)

Ambergris Caye była bardzo ważnym węzłem na szlakach handlowych dawnej Mezoameryki. Wiodły one wzłuż wybrzeży Zatoki Meksykańskiej aż ze środkowego Meksyku i potężnego Teotihuacan, do miast położonych, jak Tikal w sercu Nizin Majów. Marco Gonzalez to ruiny dawnej faktorii handlowej, gdzie pośród resztek monumentów znaleźć można sporą ilość potężnych morskich muszli, jak Strombus sp. Na wyspie odkryto kilkadziesiąt innych stanowisk archeologicznych, śladów dawnej cywilzacji Majów.

krab pustelnik ambergris caye belize nurkowanie wyprawy nurkowe z polskpim instruktorem morze karaibskie wycieczki z przewodnikiem — Krab pustelnik na stanowisku archeologicznym Marco Gonzalez (fot: P.A. Trześniowski 2024)

Trudna historia Mezoameryki

ambergris caye belize nurkowanie wyprawy nurkowe z polskpim instruktorem morze karaibskie wycieczki z przewodnikiem the tides — Legendarny hotel The Tides na wschodnim wybrzeżu Ambergris Caye i Morza Karaibskiego (fot: P.A. Trześniowski 2010)

Ambergris Caye została skolonizowana przez jukateckich uciekinierów z Bacalar, splądrowanego na początku Wielkiej Insurekcji Majów, która wybuchła w 1848 r. Dlatego spora część mieszkańców wyspy nadal posługuje się również językiem hiszpańskim. Założyli oni wioskę San Pedro, nazwaną na cześć Św. Piotra, patrona rybaków. W 1869 r. zadłużoną wyspę kupił na aukcji James Hume Blake za 625 dolarów.

Ambergris Caye – wyspa upadłych plantacji

Przez kolejne stulecie Ambergris Caye była centrum eksportu chicle oraz orzechów kokosowych. Kokale dostarczały od 250 do 400 tys. orzechów kokosowych miesięcznie. Niskie wynagrodzenia skutkowały jednak odpływem rąk do pracy i w latach 1960. większość plantacji została porzucona. Nadbrzeżne grunta wykupili amerykańscy spekulanci, a ceny działek poszybowały w górę, poza zasięg możliwości większości Belizeńczyków. Lokalna ludność zwróciła się znowu ku rybołówstwu, w krótkim czasie doprowadzając do wyczerpania zasobów.

Turystyka na Ambergris Caye – La Isla Bonita

Ambergris Caye stała się bardzo popularną destynacją turystyczną, prowadząc do dalszego wzrostu napięć pomiędzy zagranicznymi deweloperami a lokalną ludnością, która również próbuje czerpać dochody z turystyki. Obecnie Ambergirs Caye to dwa światy. Tradycyjny, zamieszkany przez Belizeńczyków, w którym przetrwała jeszcze niewysoka drewniana architektura i nowoczesny – tam gdzie lasy namorzynowe (manglar) ustąpiły wielopiętrowym apartamentowcom z betonu. Oryginalny klimat Karaibów trzyma się jeszcze w San Pedro, jednak wyspa zmienia się z roku na rok.

zorze ambergris caye belize nurkowanie wyprawy nurkowe z polskpim instruktorem morze karaibskie wycieczki z przewodnikiem — Poranne zorze nad Ambergris Caye i Morzem Karaibskim (fot: P.A. Trześniowski 2024)

Leżysz na plaży w San Pedro…

Wioska San Pedro na Ambergris Caye obchodzi swoje święto 29 czerwca. Ma wtedy miejsce procesja rybackich łódek do laguny San Pedro. Jedna z nich wiezie wtedy figurę Św. Piotra. Cała rybacka flota zostaje pobłogosławiona. Karnawał w San Pedro świętowany jest w dniach 1-3 marca.

Przyroda Ambergris Caye

legwan iguana ambergris caye belize nurkowanie wyprawy nurkowe z polskpim instruktorem morze karaibskie wycieczki z przewodnikiem — Wspaniały legwan zielony (Iguana iguana) na Ambergris Caye w Belize (fot: P.A. Trześniowski 2024)

Ambergris Caye, mimo sporego ruchu turystycznego, nadal szczyci się prawdziwym bogactwem przyrody. Na wyspie spotkacie wielkie legwany zielone (Iguana iguana), pelikany brunatne, czaple i masę innych gatunków ptaków.

kacyk wiszące gniazdo ambergris caye belize nurkowanie wyprawy nurkowe z polskpim instruktorem morze karaibskie wycieczki z przewodnikiem — Wiszące gniazdo kacyków podwieszone pod palmowym liściem na Ambergris Caye (fot: P.A. Trześniowski 2024)

W 1996 r. 12 tys. akrów lądu i 15 tys. akrów morza przeznaczono na Bacalar Chico National Park and Marine Reserve. Park narodowy oraz rezerwat morski dają schronienie licznym gatunkom ptaków oraz ryb. San Pedrosanos stali się doskonałymi przewodnikami, oferując nurkowanie na Mezoamerykańskiej Rafie Barierowej oraz wędkarstwo morskie. Wyspa zapewnia rownież wspaniałe wschody i zachody Słońca.

Nurkowanie na Ambergris Caye

delfiny belize rafa barierowa nurkowanie polski instruktor przewodnik wycieczka z polskim przewodnikiem — Delfiny w wodach Morza Karaibskiego nieopodal Ambergris Caye (fot: P.A. Trześniowski 2010)

Wokół Ambergris Caye znajduje się kilkadziesiąt słynnych nurkowisk. Pod wodą spotkacie przede wszystkim rekiny wąsate (ang: Nurse shark), których ilość drastycznie wzrosła, odkąd na wybrzeżu Belize zaczęły zanikać mangrowe estuaria, ustępując wielkim hotelom i apartamentowcom. Zdarzają się tu również żarłacze tępogłowe (ang: Bull shark) i sporadycznie rekiny wielorybie (ang: Whale shark). Na nurkowaniach nocnych łatwo zwabić światłem orlenie (ang: Eagle ray). Dno morskie roji się do potężnych płaszczek.

Wielki Blue Hole, Great Blue Hole, Belize, Half Moon Caye, Mezoamerykańska Rafa Barierowa — Wielki Blue Hole na atolu Half Moon Caye na Mezoamerykańskiej Rafie Barierowej w Belize (fot: P.A. Trześniowski 2024)

Ambergris Caye wchodzi w skład Mezoamerykańskiej Rafy Barierowej. Na południe od wyspy znajdują się Wielki Blue Hole na Half Moon Caye i atol Turneffe. Nurków jaskiniowych zainteresują rozległe jaskinie rozchodzące się pod pobliską wyspą Caulker Caye z wejściami na dnie morza.

holacanthus ciliaris belize rafa barierowa rybka koralowa angelfish nurkowanie polski instruktor przewodnik wycieczka z polskim przewodnikiem — Nefrytek królewski na Ambergris Caye (fot: P.A. Trześniowski 2010)

Jak dostać się na Ambergris Caye?

awionetka belize nurkowanie wyprawy nurkowe z polskpim instruktorem morze karaibskie wycieczki z przewodnikiem — Awionetka linii Tropic Air w Belize, w drodze na Ambergris Caye (fot: P.A. Trześniowski 2011)

Na Ambergris Caye najprościej jest dolecieć awionetką linii Tropic lub Maya Air. Można dopłynąć również tramwajami wodnymi z Chetumal w Meksyku lub z Belize City (bezpośrednio lub przez Caulker Caye). Przy planowaniu wyprawy nurkowej warto uwzględnić sezon huraganów nad Morzem Karaibskim.

2024-01-042024-01-05

W pogoni za marzeniami ARCHEOWYPRAWY 2023

archeowyprawy meksyk gwatemala belize wyprawy wycieczki zwiedzanie meksyku polski przewodnik polskim przewodnikiem przemek trzesniowski — ARCHEOWYPRAWY 2023 – Meksyk, Belize, Gwatemala, Anglia

Rok 2023 w ALPHADIVERS obfitował oczywiście we wspaniałe ARCHEOWYPRAWY ale również w emocjonujące wydarzenia astronomiczne Rok rozpoczęliśmy od dłuższego dwutygodniowego objazdu meksykańskiej części półwyspu Jukatan, który przeciągnęliśmy na Belize i Peten w Gwatemali. Wyprawa dotarła aż do Tikal, gdzie spędziliśmy trzy dni, uczciwie zwiedzając stanowisko. Stało się to inspiracją do napisania czterech artykułów dotyczących historii Tikal, które ukazują się na portalu „Archeowieści„. Kulminacją rajdu był jednak tygodniowy rejs po Morzu Karaibskim pod banderą Na żagle z Hołkami – jeśli szukacie dobrych rejsów, nie tylko po Karaibach, to nie szukajcie dalej

Kolejne wyprawy objazdowe po meksykańskiej części półwyspu Jukatan były już łączone z nurkowaniem kawernowym. Meksykańskie Cenoty to niewątpliwie najwspanialsze nurkowiska na Ziemi pod względem gry świateł i wystroju wnętrz. Najbardziej cieszyła jednak zrealizowana przy tej okazji zaległa podróż poślubna – gorące pozdrowienia dla Ani i Mateusza Było wiele okazji do rozmów o architekturze, w trakcie przemierzania regionów: Rio Bec, Chenes i Puuc. Nie zabrakło też wielkich piramid w stylu Peten w Becan czy Calakmul. Pamiątkę z tej podróży już zawsze można będzie znaleźć w „Archeologii Żywej” 3 (98) 2023.

ASTROWYPRAWY ALPHADIVERS to nowa jakość na rynku Udało nam się zrobić wspaniałe zdjęcia obrączkowego zaćmienia Słońca nad Meksykiem w Becan. Rozpaliło to apetyt na fenomeny astronomiczne. Nic więc zatem dziwnego, że w kwietniu 2024 planujemy kolejną astrowyprawę, tym razem na całkowite zaćmienie Słońca nad północnym Meksykiem, zaś w międzyczasie udało nam się odwiedzić archeoastronomicznie Stonehenge, a następnie śladami Johannesa Keplera i Tychona Brache Pragę. Jesienią sporo czasu spędziliśmy w rezerwacie Sian Ka’an, gdzie prócz niezwykłej turystyki znalazł się wreszcie jakiś czas i na ruiny Majów. W 2023 wspólnie realizowaliśmy marzenia i tego samego życzymy Wszystkim w bieżącym roku 2024

2023-11-012025-04-02

San Francisco de Campeche

campeche jukatan meksyk tajemnice jukatanu wycieczka objazdowa zwiedzanie meksyku z polskim przewodnikiem archeologierm

Meksyk, Jukatan, wycieczki, polski przewodnik, zwiedzanie Meksyku z polskim przewodnikiem, Campeche, stan Campeche

Campeche to stolica stanu o tej samej nazwie i jedyne miasto w Ameryce Środkowej z zachowanymi fortyfikacjami miejskimi. Ze względu na bogatą historię związaną z epoką piratów i konkwistadorów, przyciąga turystów żądnych, by choć przez chwilę poczuć powiew minionych epok. Czasu krwawych podbojów i pirackich rajdów, które spadały na to bogate, kolonialne miasto. Campeche nie bez powodu ma w herbie okręty i fortyfikacje… Położone na zachodnim wybrzeżu półwyspu Jukatan, nad Zatoką Meksykańską, jest zarazem stolicą stanu o tej samej nazwie.

zachod, slonca, sunset, campeche, san, francisco, meksyk, jukatan, mexico, yucatan, gulf, zatoka — Rybacka łódź przecinająca Słońce zachodzące nad Zatoką Meksykańską w San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2022)

Campeche a podbój Jukatanu

Pierwszy okręt konkwistadorów przybił do wybrzeży Campeche 22 marca 1517 r. Ponieważ była to w ówczesnym hiszpańskim kalendarzu niedziela, dzień pod wezwaniem św. Łazarza, majańskie miasto Can Pech ochrzczono Lazarus. Majowie pokazali Hiszpanom płonący copal i nakazali odpłynąć, zanim się dopali. W 1531 r. do Can Pech powrócił z większą armią Francisco de Montejo (ojciec). Zdobył miasto, jednak gdy przybyły posiłki Majów, uciekł. Can Pech padło dopiero w trakcie kolejnej inwazji 4 października 1540.

Tak od imienia zdobywcy powstało San Franscico de Campeche. W nocy z 8 na 9 listopada 1546 r. w San Francisco de Campeche wybuchło majańskie powstanie i de Montejo ojciec, syn (El Mozo) i siostrzeniec (El Sobrino) oraz cała reszta konkwistadorów musiała ponownie salwować się ucieczką. Hiszpański kronikarz Bernal Diaz del Castillo wspomina, że w 1517 r. Can Pech zamieszkiwało ok. 36 tys. Indian. pod hiszpańskim butem ich liczebność szybko spadła poniżej sześciu tysięcy.

architektura, kolonialna, colonial, architecture, san, francisco, meksyk, jukatan, mexico, yucatan — Słynna calle 59, uliczka rozciągająca się między *Puerta del Mar* i *Puerta de Tierra*. Kolonialna architektura starego miasta w San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2021)

Majańskie Ah Kin Pech

Majańskie Can Pech czy Ah Kin Pech oznacza kleszcze pasożytujące na wężach, nie zaś kleszcze i węże, jak chce Wikipedia. Było to dosyć późne miasto, założone po rozpadzie Ligi Mayapan w wyniku wojny rodów Cocom i Xiu, która rozdarła resztki dogasającej cywilizacji na północy Jukatanu w 1441 r. Niecałe sto lat przed konkwistą. Późnopostklasyczne miasto Majów nie musiało znajdować się dokładnie tu, gdzie San Francisco de Campeche. Być może było to stanowisko archeologiczne Acanmul, położone 25 km na północny-wschód.

Piraci z Karaibów

Puerta de Tierra – Brama Morza, jedna z bram w murach miejskich. Zbudowane przeciwko piratom z Karaibów fortyfikacje starego miasta San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2022)

Pierwsze transporty rabowanych dóbr wyruszyły z Nowego Świata do Europy tuż po odkryciu przez Kolumba Ameryk. Hiszpania zachowała monopol na handel z koloniami i szybko stała się najbogatszym państwem w Europie. Przyciągało to na Karaiby piratów i korsarzy z listami kaperskimi państw, które nie były w stanie sobie pozwolić na otwartą wojnę z Hiszpanią. Te konwoje to Srebrne Floty. Po drodze czekały na nie sztormy, piraci i korsarze…

W 1661 r. sir Henry Morgan, ten od rumu Jamaica, na czele niewielkiej floty wpłynął do portu w Campeche i złupił dwie wyładowane po reling towarami fregaty handlowe. W Campeche nie było wtedy żadnych okrętów wojennych, ale Morgan nie odważył się jeszcze atakować miasta. Był to początek problemów Campeche z bukanierami. W 1663 r. flota Bractwa Wybrzeża dowodzona przez Edwarda Mansvelta i sir Christophera Myngsa kompletnie złupiła Campeche.

mariachi, san, francisco, meksyk, jukatan, mexico, yucatan — Mariachi na starym mieście w San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2021)

Bractwo zgromadziło 1400 korsarzy i 14 okrętów, ale inni żądni bogactw dołączali do nich po drodze. W efekcie na Campeche spadło ponad 20 okrętów i kapitanowie, jak Henry Morgan czy Abraham Blauvelt. Piraci spędzili w Campeche dwa tygodnie, uwożąc z sobą 14 zdobycznych okrętów i niewyobrażalne bogactwa o wartości miliona reali. Klęska Hiszpanii była tak ogromna, że król Anglii, obawiając się konfrontacji zbrojnej w Europie, zakazał korsarzom kolejnych podobnych rajdów. W 1685 r. Laurens de Graaf ponownie złupił Campeche…

Unikalna kolonialna architektura

W wyniku napadów Bractwa Wybrzeża. Campeche postanowiono otoczyć murem. Fortyfikacje ukończone w 1792 r. wieńczyły jednak kres pirackich rajdów. W sto lat później wzięły za to udział w wojnach pomiędzy niepodległym od 1821 r. Jukatanem a Meksykiem. Otoczone murami miasto charakteryzuje prostokątna siatka jednokierunkowych ulic, przebiegających między kolonialnymi budynkami o kolorowych elewacjach. Główną arterią starego miasta jest calle 59, która prowadzi między dwiema bramami w dawnych murach miejskich. Są to Brama Morza – Puerta del Mar i położona na drugim końcu Brama Ziemi – Puerta del Firme.

puerta, mar, architektura, kolonialna, colonial, architecture, san, francisco, meksyk, jukatan, mexico, yucatan — Puerta del Mar – Brama Morza, jedna z bram w murach miejskich, zbudowane przeciwko piratom z Karaibów fortyfikacje starego miasta San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2021)

Sercem ufortyfikowanej części miasta jest oczywiście zocalo, które nosi tu nazwę Plaza de la Independencia. Przy placu tym znajduje się katedra Nuestra Señora de la Inmaculada Concepción, główna świątynia miasta. Na środku zocalo znajduje się gazebo, budowla typowa dla kolonialnej architektury Ameryki Środkowej.

kosciol, church, colegio, jose, architektura, kolonialna, churrigueresque, colonial, architecture, san, francisco, meksyk, jukatan, mexico, yucatan — Kopuła dawnej jezuickiej świątyni pod wezwaniem San Jose i jej latarnia morska, kolonialna architektura starego miasta San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2022)

Jednym z najciekawszych budynków Campeche jest zbudowana w stylu Churrigueresque Iglesia de San Juan de Dios – dawna jezuicka świątynia z przylegającym do niej kolegium. Budowla ta, prócz dzwonnicy, zawiera również latarnię morską.

Do najciekawszych barokowych świątyń Campeche należy położony przy calle 59 kościół św. Rocha (Iglesia de San Roque). Należy on do zakonu Tercjarzy przez co zwany też bywa San Francisquito de la Tercera Orden.

kosciol, church, roque, architektura, kolonialna, colonial, architecture, san, francisco, meksyk, jukatan, mexico, yucatan — Kościół pod wezwaniem San Roque. Kolonialna architektura starego miasta San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2022)

Kolejną świątynią, którą warto odwiedzić jest znajdujący się w pobliżu Bastionu św. Piotra, kościół zakonu Juaninos. Zajmował się on niegdyś opieką nad chorymi i bezdomnymi. Fasada w górnej części ma nietypowy kształt trapezu, z małą dzwonnicą po lewej.

kosciol, church, juan, dios, architektura, kolonialna, colonial, architecture, san, francisco, meksyk, jukatan, mexico, yucatan — Fasada kościoła szpitalników pod wezwaniem San Juan de Dios. Kolonialna architektura starego miasta San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2021)

Wspaniałe Muzeum Architektury Majów (Museo de la Arquitectura Maya) mieści się w bastionie Matki Bożej Samotnej (Baluarte de la Soledad) – największym z ośmiu bastionów, które niczym kolce wyrastają z osiemnastowiecznych murów miejskich San Francisco de Campeche. Kolejne dwa muzea, poświęcone Majom Muzeum Archeologii Campeche (Museo Arqueológico de Campeche) i Muzeum Archeologii Podwodnej (Museo de Arqueología Subacuática) mieszczą się w dalej położonych fortach: Fuerte de San Miguel i Fuerte de San José. Ufortyfikowaną starówkę Campeche otaczają barrios – dawne dzielnice, w których osadzano siłą spacyfikowanych Majów. W jednej z nich, Barrio de San Roman znajduje się kościół będący miejscem kultu Czarnego Chrystusa.

kosciol, church, roman, czarny, chrystus, black, christ, architektura, kolonialna, colonial, architecture, san, francisco, meksyk, jukatan, mexico, yucatan — Słynna figura Czarnego Chrystusa w kościele pod wezwaniem San Roman, na Barrio San Roman, jednej z dawnych majańskich dzielnic w San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2021)

Na zwiedzanie San Francisco de Campeche, najpiękniejszego kolonialnego miasta Jukatanu i jednego z ładniejszych miast Meksyku, zapraszamy w ramach wycieczek objazdowych => Tajemnice Jukatanu oraz wypraw planowanych na indywidualne zlecenia. Pod względem kolonialnej architektury hiszpańskiego baroku Cempeche jest z pewnością jeszcze ciekawsze niż wybudowane przez tę samą trójcę konkwistadorów z rodu de Montejo Valladolid i Merida 🖖🤠🏝️

Informacje i rezerwacje: +52 984 876 1504 (WhatsApp) lub archeoprzewodnik@gmail.com

2023-10-312024-10-21

Sian Ka’an – karaibski rezerwat przyrody

Meksyk, Jukatan, wycieczki, polski przewodnik, zwiedzanie Meksyku z polskim przewodnikiem, Sian Ka’an

Sian Ka'an sunrise amanecer palm trees Caribbean Sea poranne zorze Morze Karaibskie — Poranne zorze nad Morzem Karaibskim poprzedzają wschód Słońca nad rezerwatem biosfery Sian Ka’an (fot: P.A. Trześniowski 2023)

Sian K’aan to rezerwat biosfery powołany pod auspicjami UNESCO. Jest to obszar ochrony przyrody o wyjątkowej wartości przyrodniczej. W momencie powołania był on największym z rezerwatów biosfery na Ziemi. Obecnie, na terenie Meksyku wyprzedza go pod tym względem rezerwat biosfery Calakmul, położony w południowo wschodnim Campeche. Sian Ka’an to przede wszystkim zespół estuariów. Dorastają w nich młode osobniki gatunków, które nie poradziłyby sobie w tym stadium na Mezoamerykańskiej Rafie Barierowej. Jest to druga pod względem rozmiarów rafa barierowa Ziemi po Wielkiej Rafie Barierowej Australii.

Sian Ka'an manglar las namorzynowy mangrowy Boca Paila krokodyl crocodile cocodrilo — Najważniejszym elementem biosfery rezerwatu Sian K’aan są lasy namorzynowe (*manglar*), matecznik licznych gatunków zamieszkujących Mezoamerykańską Rafę Barierową (fot: P.A. Trześniowski 2018)

Sian Ka’an tworzy z Mezorafą spójny ekosystem. Estuaria to rozległe laguny i mokradła, które gnieżdżą się w tutejszych lasach mangrowych (manglar). Słonawa woda, która w nich występuje jest mieszaniną wody morskiej z Morza Karaibskiego i wody słodkiej, pochodzącej z cenot, rozległego systemu zalanych jaskiń. Estuaria mają bardzo szczególne znaczenie w czasach, gdy manglar na całych Karaibach pada pod ciosami siekier, by zrobić miejsce nadmorskim apartamentowcom.

Ostatnie dzikie i bezludne plaże na Riviera Maya pozostały już tylko w rezerwacie biosfery Sian Ka’an (fot: P.A. Trześniowski 2023)

Sian Ka’an matecznikiem przyrody

Sian Ka’an to ostoja przyrody. Szczytowym drapieżnikiem lagun są oczywiście krokodyle. Można się nimi cieszyć z mostu nad Boca Paila, trzeba na nie uważać na plażach Punta Allen. Sian Ka’an słynie jednak przede wszystkim z ptaków. Spotkacie tutaj dziesiątki pelikanów brunatnych, kilka gatunków większych drapieżników, jak rybołowy, czarnostrzębie i sokoły przydrożne, dziesiątki mniejszych gatunków ptaków, w tym wspaniałe kolibry. Jeśli dopisze szczęście, możecie ujrzeć flamingi. Pojedyncze, niestety, nie ma tu większych stad jak w Ria Lagartos.

ptak, bird, koliber, tzunun, szmaragdzik, cynamonowy, amazilia, rutila, colibri, hummingbird, sian, kaan, meksyk, riviera, maya, mexico, jukatan, yucatan, rezerwat, biosfery, biosphere, reserve — Tz’unun – koliber, w tym wypadku szmaragdzik cynamonowy (*Amazilia rutila*) na terenie rezerwatu biosfery Sian Ka’an, Riviera Maya, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2023)

Choć dziś nieliczne, w przeszłości tysiące tych zwierząt musiało zamieszkiwać laguny, czego dowodem są reliefy na piramidzie Castillo, na stanowisku archeologicznym w Muyil. Jest to najwyższa piramida Majów na wschodnim wybrzeżu półwyspu Jukatan. W Sian Ka’an żyją też ssaki, jak coati – ostronosy i dydelfy, ale największym rarytasem są jaguary! Spotkanie jaguara, nawet z daleka, to oczywiście niezwykle rzadki zaszczyt 🖖🤠🏝️

jaguar pantera onca Sian Ka'an Meksyk Mexico Riviera Maya Jukatan Yucatan — Autentyczne spotkanie z jaguarem w rezerwacie biosfery Sian Ka’an (fot: P.A. Trześniowski 2020)

Ruiny Majów w rezerwacie

Sian Ka’an był niegdyś terenem gęsto zamieszkiwanym przez Majów. Pozostałościami po ich wspaniałej cywilizacji są liczne świątynie, zbudowane w Stylu Wschodniego Wybrzeża (Costa Orriental). Na terenie Sian Ka’an musiały istnieć co najmniej dwa większe ośrodki cywilizacji Majów. Jeden z nich to Muyil (Chunyaxche), odkryty w 1926 roku przez ekspedycję morską Masona i Spindena, drugi to San Miguel odkryty w roku 1959 przez Michela Peissela. Peisell ponownie odkrył Chunyaxche, do którego dotarł lądem.

Jedna z porzuconych świątyń Majów w Stylu Wschodniego Wybrzeża w rezerwacie biosfery Sian Ka’an. Kto wypatrzy *xtolok* – iguanę w otworze wywietrznika? (fot P.A. Trześniowski 2021)

Peissel w przeciwieństwie do Masona i Spindena przemierzył prawie całe wschodnie wybrzeże Jukatanu pieszo, odkrywając siedemnaście stanowisk archeologicznych, z czego większość właśnie na terenie rezerwatu biosfery Sian Ka’an. Miał 21 lat, trochę ubrań i jedną parę sandałów. Większość ruin Majów na terenie Sian Ka’an została porzucona na pastwę losu i z roku na rok niszczeją. W 2023 roku, po wielu latach starań, udało się pozyskać fundusze na restaurację niektórych spośród tych świątyń, więc jest nadzieja na ocalenie przynajmniej co po niektórych 🖖🤠

W rezerwacie Sian Ka’an organizować można zarówno jednodniowe wycieczki, jak i wielodniowe pobyty w cichym i spokojnym Punta Allen.

Kontakt w sprawie wypraw do rezerwatu Sian Ka’an z przyrodnikiem i archeologiem: WhatsApp +52 984 876 1504 e-mail: archeoprzewodnik@gmail.com