Teotihuacan: Cienie zapomnianych przodków

Przelot balonem nad piramidami Teotihuacan

Teotihuacan, Solar Eclipse Run 2024, Meksyk, piramidy, lot balonem nad piramidami, archeowyprawy, Wycieczki i zwiedzanie Meksyku z polskim archeologiem, Tollan, Tula, Atlantyda, Sagan, Hawking, Lovecraft, Boratini, Gusmao, Potocki, Kuparentko, Montgolfier, Orion, Słowacki, Ancient Aliens, Däniken, Hancock, Childress, starożytni kosmici

Teotihuacan… San Juan Teotihuacan – miasteczko szczelnie opasujące piramidy budzi się już ze snu. Jest jeszcze z godzinę do wschodu Słońca, ale w Meksyku życie toczy się już o świcie. Z przydrożnych stoisk można kupić tacos i sok, na miejscu wyciskany z pomarańcz. Dobrze zaczynać dzień od zdrowego soku. Przyspieszam, bo za chwilę pewnie zaczną startować balony. Zaciekawieni zbliżamy się do szpaleru aerostatów. Dmuchawy zieją ogniem, pompując ciepłe powietrze do kolorowych powłok. Wspinamy się do gondoli. Solidny kosz pomieści nawet kilkanaście osób. Czy nas utrzyma? Czemu nie…?

Chociaż raz w życiu…

Raz w życiu trzeba zobaczyć wielkie piramidy Teotihuacan. Robią wrażenie z ziemi, jednak, po to by w pełni zrozumieć ich ogrom, warto wznieść się w powietrze. Tylko z góry można ogarnąć największe miasto Mezoameryki, jedyne z prostokątną siatką ulic, z długą Aleją Umarłych, ciągnącą się dwa tysiące lat w przeszłość, a dziś znikającą pod współczesną zabudową San Juan de Teotihuacan… Szkoda, że ludzie zaczęli się tu osiedlać zanim porządnie zabraliśmy się za archeologię, przed LiDARem, który pokazał gigantyczne rozmiary miasta.

Ad Astra…

…tak nazywał się jeden z pierwszych aerostatów. Grzmot i gondola odrywa się od ziemi. Z zaciekawieniem sprawdzam czy płomienie mogłyby ogarnąć powłokę. Co jeśli nagle zabraknie nam paliwa, lub dmuchawa wybuchnie? Czemu nie mamy spadochronów? W samolotach o tym nie myślę, ale przecież niecodziennie latam balonami 😉 A jest to sposób, który zdaje się bardziej naturalny niż ciężkie metalowe ptaki, do których zdołaliśmy przywyknąć. Mimo spektakularnych katastrof. Tuż po starcie wzrok przyciągają wielkie piramidy Teo. Pozwalają zapomnieć o nowoczesnej zabudowie San Juan. Widzę tylko Teotihuacan, to dawne. I ciemne łańcuchy górskich szczytów dookoła… Wypatrujemy Słońca.

Polscy pionierzy lotnictwa

Człowiek od zawsze marzył o lataniu. Pewnie na długo przed upadkiem Ikara. Jak wyglądałby świat, gdyby właśnie na ten aspekt fizyki zwrócili baczniejszą uwagę uczniowie Arystotelesa? Dopiero w 1637 roku Tytus Boratini – wszechstronnie wykształcony m.in. archeolog, który kopał w Gizie i w Memfis, urodzony nieopodal Wenecji polski szlachcic i architekt Pałacu Kazimierzowskiego na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, napisał traktat Il volare non e imposible come fin hora universalmente e stato creduto (Latanie nie jest niemożliwe, jak to dotychczas sądzono).

Pierwszy spadochroniarz

W 1709 r. pierwszy balon wypuścił w niebo były jezuita, urodzony w koloniach Bartolomeu de Gusmão. W 1783 r. bracia Montgolfier doprowadzili do pierwszych udanych lotów załogowych we Francji. W 1784 r. pierwsze balony latały już nad Krakowem, Warszawą i Lwowem. Pierwszym polskim pilotem aerostatu został dopiero Jan Potocki w 1790 r. – też archeolog na jeden z nastu etatów. Ten od Histoire primitive i Recherches sur la Sarmatie (1789–1792). W 1806 r. polski pionier lotnictwa Jordaki Kuparentko, który wykonał kilka lotów nad Warszawą i Wilnem ocalił życie, skacząc na spadochronie z płonącego balonu nad Krakowskim Przedmieściem.

Rydwany bogów…

Kiedy był pierwszy raz, gdy usłyszałem o Teotihuacan? Jasne, że z książki Dänikena – mało kto lepiej popularyzował archeologię w Polsce za czasów PRL, rozkręcając zainteresowanie paleoastronautyką 😉 Może i były freski z Faras, ale nawet od największych naukowych odkryć zawsze lepiej sprzedadzą się kosmici, turbolegendy o nieznanych państwach, czy sensacje w stylu klątwy z krypty Kazimierza Jagiellończyka. Tacy jesteśmy, że nawet dobrze wykształceni ludzie wolą, gdy wstawia im się kit.

…i urwana ośka paleodziennikarzy

Opisał to celnie Carl Sagan w książce Cienie zapomnianych przodków. Wykorzystują politycy, prześcigając się w tym, który więcej obieca… – a „obietnice wiążą tych, którzy w nie wierzą”, prawda? Ja więc wierzyłem w dzieciństwie w program wyborczy Dänikena, że piramidy to platformy startowe dla statków kosmicznych. Wierzyłem, póki nie dorosłem na tyle, aby móc sprawdzać jego obietnice. Dość szybko spróbowałem powtórzyć jeden z proponowanych przez niego eksperymentów. Nigdy mu tego nie zapomnę… :/

Starożytni kosmici w Teotihuacan

Däniken przekuł na pieniądze kosmicystyczne wizje H. P. Lovecrafta o starożytnych astronautach odwiedzających Ziemię – bogach z legend i mitów. Ten biznes nadal ma się świetnie, na wszelkie możliwe sposoby. Bo człowiek lubi nie doceniać swoich możliwości, a obcy zawsze wymyślą i zrobią wszystko lepiej od nas… Telewizyjny kabaret Ancient Aliens z History Channel wzniósł bezmiar blagi na nowy, nieznany wcześniej poziom, przedstawiając piramidy Teotihuacan już nie jako lądowisko kosmitów, ale… plan płyty głównej komputera 🤔

 

Piramidy to wspaniałe przykłady architektury monumentalnej i pomniki ogromnego wysiłku społeczności o dość niskim poziomie wiedzy architektonicznej. Komuś, ktoś wie jak wyglądają od środka, nie przyszłoby do głowy, że mogłyby generować energię lub wykonywać zaawansowane obliczenia. A jednak telewidzowie, niczym elektorat są w stanie uwierzyć we wszystko. Przychylam się do obiekcji, którą podniósł Hawking – jeden z największych myślicieli współczesnego czasu, że obcy, gdy tu dotrą, potraktują nas tak, jak my traktowaliśmy dawne cywilizacje Mezoameryki i reszty kontynentów Ameryk. I to w najlepszym wypadku…

Piramidy jak gwiazdy

Trzy wielkie piramidy Teotihuacan miałyby być zatem ustawione na wzór gwiazd Pasa Oriona: Alnitak, Alnilam i Mintaka podobnie, jak wielkie piramidy w Gizie – jak chcą Hancock i Childress, kolejni dilerzy masowego kitu. Czemu nie i co z tego?! Orion to ważny i wyraźny gwiazdozbiór na naszym nocnym niebie. Słowacki szkicował tę konstelację ponad klasztorem Betcheszban w Ghazir, w trakcie swojej podróży po Libanie. Czy wielki wieszcz był kosmitą? Kosmicznie pisał wierszem… Dawne cywilizacje spoglądały w niebo znacznie częściej niż my, pozbawione niebieskiego światła ekranów smartfonów i telewizorów. Oni patrzyli w gwiazdy, tak jak my w celebrytów!

Piramidalny piramidobzdur Ancient Aliens

„Skąd mogli wiedzieć o Pasie Oriona, nie mając teleskopów?!” – napisał raz pewien starożytny kosmita, który ogląda nocne niebo jedynie na ekranie smarftona. Żegnajcie zadania domowe… Z takim poziomem edukacji i znajomości świata, Ancient Aliens zawsze będą sprzedawać się dobrze… Pas Oriona, który w średniowiecznej Polsce nosił nazwę Kosiarze to bardzo łatwo pozwalający się wyodrębnić asteryzm. Na Wyspie Wielkanocnej znany był jako Tautori, u Majów jako Ak’ – Żółw Ziemi. Co byłoby w tym dziwnego, gdyby prominentne budowle miasta, które rościło sobie pretensje do panowania nad większą częścią ówczesnej Mezoameryki ustawiono na wzór gwiazd kojarzonych z aktem stworzenia uniwersum? Nic… tyle, że nic z tego.

Odległości między piramidami Teotihuacan nie odpowiadają proporcjonalnie tym z Pasa Oriona. Podobnie zresztą jak piramidy w Gizie. Tu trzy i tam trzy to całe podobieństwo. Nie ta relacja rozmiarów, nawet nie ten kształt. Piramidy z Teotihuacan nie powstawały również w tym samym czasie, ale do wszystkiego łatwo dorabia się legendę pod rządną ekscytacji i cudownych rozwiązań publikę. Zostawmy już kosmitów – jeśli byli, a nie twierdzę, że nie, to na pewno wtedy i nie tutaj.

Teotihuacan – Miejsce, W Którym Narodzili Się Bogowie

Miejsce, W Którym Narodzili Się Bogowie to krzykliwa nazwa nadana Teotihuacan przez Azteków. Nomadów, którzy przywędrowali do Mezoameryki gdzieś z dzisiejszego stanu Utah i natknęli się na ruiny piramid o rozmiarach, jakie przekraczały ich wyobraźnię. Oni również przecież musieli to sobie jakoś poukładać w głowach. Aztekowie byli Hunami Mezoameryki, najeźdźcami, którym jednak udało się zdobyć swój Rzym i cywilizując się na zdobyczach, zbudować trwające kilka stuleci państwo.

Tylko dla czystej formalności: to byli Mexikowie, jeden z narodów azteckich, na którego dokonaniach buduje się tożsamość kulturową dzisiejszego Meksyku. Nazwa miasta, którą posługujemy się dziś podobnie, jak imiona spotykanych w Teotihuacan bogów, jak Tlaloc, Quetzalcoatl, Huehueteotl czy Quetzalpapalotl pochodzą właśnie z nahuatl – języka ludów azteckich, które dotarły do Mezoameryki w okresie postklasycznym. Pod sam koniec czasów… Według legend, właśnie tutaj bogowie dokonali ofiary i jeden z nich stał się Słońcem a drugi Księżycem.

Nowy Świt nad Teotihuacan

Wstaje Słońce. Wychłodzona rześkim, porannym powietrzem skóra chętnie przyjmuje dotyk pierwszego promienia. Ognista kula oblewa złotym blaskiem dolinę, piramidy i kilkadziesiąt unoszących się w powietrzu aerostatów. Nowy dzień ponad miastem, które upadło półtora tysiąca lat temu. Spektakularny afterlife… Nagle, jeden z balonów, unoszących się ponad Piramidą Słońca opada jak kamień w dół z prędkością dyktowaną przez przyspieszenie Ziemi. 9,81 m/s² nie zaś 10, jak wypłaszcza się dziś umysły w szkołach dzieciom, by nie rozwinęło się im czasem między neuronami zbyt wiele połączeń. Aby umysł nie chciał przemęczać się zbytnio w dorosłości. Dmuchawa odpala głośno, prawie w ostatniej chwili. Balon hamuje i zaczyna rejs wokół piramidy. Za chwilę kolejny leci w jego ślad.

Piramida Słońca w Teotihuacan

Piramida Słońca jest wielka niczym góra. Widać, że była rekonstruowana w pośpiechu. Obydwie, Piramida Słońca i Piramida Księżyca były również budowane dość szybko. Te dwie pochodzą akurat z tego samego czasu. Był więc to wspólny, gigantyczny wysiłek budowlany tutejszej społeczności. Zaczął się około 100 r. p.n.e., mniej więcej tak jak miasto… Obie te piramidy mają jednak wiele stadiów, więc do wzbudzających podziw rozmiarów, które możemy obserwować dzisiaj, doprowadził je trud kolejnych generacji. Piramidy rosły przez kilka setek lat, nim rozrosły się do rozmiaru, w którym Teotihuacan mogło narzucać się Majom i pewnie innym częściom Mezoameryki. Pod Piramidą Słońca odsłonięto system tuneli, który być może tylko zaczął się od naturalnej jaskini… Kosmologiczna wizja uniwersum, dzielona z całą Mezoameryką, z jaskiniami jako portalami do innych planów wszechświata.

Piramida Księżyca i Aleja Umarłych Teotihuacan

Piramida Księżyca stoi u wezgłowia potężnej Miccaotli. Drogi, która za czasów świetności miała jakieś pięć kilometrów długości. Dziś spora jej część została pochłonięta współczesną zabudową. Nie widzimy też sporej części pradawnego miata, choć z góry łatwiej jest wyłuskać ogromną prostokątną siatkę niegdysiejszych ulic Teotihuacan. Ciekawe, że prostokątnego układu nie odtworzono nigdzie indziej w Mezoameryce…? Aztekowie nazwali tę wielką drogę Aleją Umarłych, bowiem wszystkie zbudowane wzdłuż obu jej boków pałacowe platformy wzięli za grobowce mitycznych władców pradawnego miasta. Teotihuacan nie było jednak królewską nekropolią. Nawet w czeluściach piramid nie znaleźliśmy pochówków władców. Za to ludzkie ofiary tak. Mnóstwo ofiar…

Teotihuacan – miejsce, w którym ludzie stali się bogami…

Aztekowie, po przebyciu przez pustynie Chihuahua na północy natknęli się na piramidy w Teotihuacan i Tula. Oba miejsca przypisali Toltekom. W ich pojęciu nie chodziło jednak o etnos, bardziej o pradawną i niezrozumiałą cywilizację, coś na wzór naszej Atlantydy. Gdyby przetrwali niefortunne spotkanie z Hiszpanami, być może dziś słowo toltec – tłumaczyłoby się jako ‘inżynier’?! Jak w książkach Larry’ego Nivena z budowniczymi gigantycznych galaktycznych konstrukcji w tle. Terminem toltec określali ludy o znacznie większych możliwościach i umiejętnościach. Od architektury, czego w Teotihuacan mieli namacalne dowody, po wszystkie inne dziedziny życia, co już mogli sobie dośpiewać, tworząc swą mitologię. Oni też mieli swoich Dänikenów, Hancocków, Childressów…

Teotihuacan – stolica imperium

Cała centralna część Teotihuacan pełna była pałaców, wspaniale wykończonych rezydencji ludzi o wysokim statusie społecznym. To stolica imperium. Miasto było niezwykle gęsto zaludnione, jak na Mezoamerykę. Jeżeli pamiętacie proces kontrakcji przy budowie dworów w regionie Rio Bec, gdzie na mocy układu między rodzinami, pustoszały okoliczne domy, zaś ich mieszkańcy przenosili się do wspólnie budowanego dworu, to w Teotihuacan miało miejsce coś podobnego. Tyle, że na znacznie potężniejszą skalę. Opustoszały miasta w okolicznych dolinach, gdy całe populacje zaczęły przenosić się do metropolii. To musiało być w tamtych czasach niesamowite miejsce. Imperium obłożyło pewnie cały znany świat trybutami, by wyżywić takie masy ludności. W szczytowym momencie Teotihuacan mogło zamieszkiwać nawet 200 tys. ludzi. Były w swym apogeum jednym z najpotężniejszych miast na Ziemi. Na nas też pora, aby wracać na Ziemię…

Przemek A. Trześniowski, Tulum, 2024

=> druga część artykułu: Teotihuacan: Z powrotem na Ziemię – spacer Aleją Umarłych…

A najbardziej wytrwałych zapraszamy na film 😉