Meksyk, Jukatan, wycieczki, polski przewodnik, zwiedzanie Meksyku z polskim przewodnikiem, Merida
Merida to największe miasto na półwyspie Jukatan, tak w jego meksykańskiej, jak belizeńskiej czy gwatemalskiej części. Miasto, podobnie jak Campeche i Valladolid, zostało założone przez konkwistadorów z rodu de Montejo na gruzach olbrzymiego majańskiego miasta T’ho. O T’ho wiemy tyle, że było większe niż Izamal, które za czasów Majów miało aż 75 km2 i było najprawdopodobniej największym z miast tej cywilizacji. Potężne platformy i piramidy T’ho zostały, niestety, rozebrane, zaś materiał uzyskany w ten sposób posłużył do budowy katedry, kościołów i pałaców kolonialnego miasta Merida.
Arkady przy zocalo. Kolonialna architektura w Merida, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2020)
Kolonialne Merida charakteryzuje się prostokątnym układem jednokierunkowych ulic. Sercem tego systemu jest centralny plac z katedrą i głównym pałacami miasta. W Merida znajdują się dwa wspaniałe muzea z bogatymi kolekcjami artefaktów cywilizacji Majów. Są to: Gran Museo del Mundo Maya i Museo Regional de Yucatán, Palacio Cantón. Oba zdecydowanie zasługują na wizytę, o ile zdecydujecie się, by zatrzymać się na dłużej w mieście. Jeśli nie, kolonialne centrum Merida zasługuje co najmniej na wieczorny spacer wokół zocalo i pod gmachem opery.
Kariatydy na elewacji Casa de Montejo, domu konkwistadora Jukatanu, Merida, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2021)
Merida, zwane było niegdyś Białym Miastem. Była to stolica gospodarczego imperium, którego głównym skarbem okazało się włókno agawy sizalowej (Agave sisalana). Zwano je w tamtych czasach zielonym złotem. Produktami z włókna agawy były sizal i henekwen. Jukatan rozkwitł fortunami. Miasto Merida, jako jedno z pierwszych na Ziemi mogło sobie pozwolić na oświetlenie elektryczne. Fortuny te jednak równie szybko zgasły, kiedy na początku XX stulecia wynaleziono syntetyk – o wiele tańszy polipropylen. Sizalowy biznes podzielił los brazylijskiego imperium kauczuku.
Palacio Canton, gdzie mieści się jedno z dwóch interesujących muzeów cywilizacji Majów w Merida, Jukatan, Meksyk. Piękna kolonialna architektura w stylu hiszpańskiego baroku (fot: P.A. Trześniowski 2020)
Liście agawy sizalowej mogą mieć do dwóch metrów długości, a jej quiote (słup kwiatostanu, który wystrzeliwuje z rośliny w ciągu zaledwie kilkunastu dni) nawet dziesięć metrów. Z sizalu wyrabia się tradycyjnie kapelusze, liny, sznurki, maty, plecionki, worki, dywany oraz tarcze do darta. Jest ono w miarę odporne na działanie słonej wody. Sizal jest alternatywą dla azbestu oraz włókien szklanych. Największe uprawy sizalu są obecnie w Brazylii, Tanzanii, Kenii, na Madagaskarze, w Chinach i w Wenezueli.
Arkady przy zocalo. Kolonialna architektura w Merida, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2021)
Przez Merida przejeżdżamy zwykle w pogoni za pelikanami, po drodze nad rozlewiska Ria Celestun. Zatrzymujemy się też tutaj na nocleg w takcie tygodniowych i dwutygodniowych wycieczek objazdowych dookoła meksykańskiej części półwyspu Jukatan => Tajemnice Jukatanu. W pobliżu znajdują się wspaniałe ruiny Dzibilchaltun oraz epicentrum krateru Chicxulub, będącego pamiątką po uderzeniu meteoru, który 66 mln lat temu położył kres panowaniu gadów na Ziemi 🖖🤠🌴
Pitz – majańska rytualna gra w piłkę, zwana też z hiszpańska pelota, albo pok-ta-pok, Merida, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2019)
Meksyk, Jukatan, wycieczki, polski przewodnik, zwiedzanie Meksyku z polskim przewodnikiem, Valladolid
Valladolid to, obok Campeche i Merida, jedno z trzech miast założonych na półwyspie Jukatan przez jego konkwistadorów z rodu de Montejo. Miasto odznacza się piękną kolonialną architekturą i klimatycznym zocalo, na którym Majowie często odprawiają tańce.
Majańskie tańce na zocalo w Valladolid, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2023)
Kolonialne Valladolid powstało na gruzach majańskiego miasta Zaci. Tutaj również rozpoczęła się wielka insurekcja Majów (1847-1935), od egzekucji przez Jukateków jednego z domniemanych przywódców przyszłego majańskiego powstania. Na wieść o tej zbrodni powstanie rzeczywiście wybuchło…
Fontanna na zocalo w Valladolid, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2020)
Valladolid odwiedzamy zwykle w drodze do Ria Lagartos, Chichen Itza, Mayapan, Yaxuna, Gruta de Balankanche czy Ek Balam, ale można również zatrzymać się tu na kilka dni i wskoczyć do lokalnej dość monumentalnej cenoty Zaci
Meksyk, Jukatan, wycieczki, polski przewodnik, zwiedzanie Meksyku z polskim przewodnikiem, Campeche
Campeche to jedyne miasto w Ameryce Środkowej z zachowanymi fortyfikacjami miejskimi. Ze względu na bogatą historię związaną z epoką piratów i konkwistadorów, przyciąga turystów żądnych, by choć przez chwilę poczuć powiew minionych epok. Czasu krwawych podbojów i pirackich rajdów, które spadały na to bogate, kolonialne miasto. Campeche nie bez powodu ma w herbie okręty i fortyfikacje… Położone na zachodnim wybrzeżu półwyspu Jukatan, nad Zatoką Meksykańską, jest zarazem stolicą stanu o tej samej nazwie.
Rybacka łódź przecinająca Słońce zachodzące nad Zatoką Meksykańską w San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2022)
Campeche a podbój Jukatanu
Pierwszy okręt konkwistadorów przybił do wybrzeży Campeche 22 marca 1517 r. Ponieważ była to w ówczesnym hiszpańskim kalendarzu niedziela, dzień pod wezwaniem św. Łazarza, majańskie miasto Can Pech ochrzczono Lazarus. Majowie pokazali Hiszpanom płonący copal i nakazali odpłynąć, zanim się dopali. W 1531 r. do Can Pech powrócił z większą armią Francisco de Montejo. Zdobył miasto, jednak gdy przybyły posiłki Majów, uciekł. Can Pech padło dopiero w trakcie kolejnej inwazji 4 października 1540. Tak od imienia zdobywcy powstało San Franscico de Campeche. W nocy z 8 na 9 listopada 1546 r. w Campeche wybuchło majańskie powstanie i de Montejo ojciec, syn oraz cała reszta konkwistadorów musiała ponownie salwować się ucieczką. Hiszpański kronikarz Bernal Diaz Del Castillo wspomina, że w 1517 r. Can Pech zamieszkiwało ok. 36 tys. Indian. pod hiszpańskim butem ich liczebność szybko spadła poniżej sześciu tysięcy.
Słynna calle 59, uliczka rozciągająca się między Puerta del Mar i Puerta de Tierra. Kolonialna architektura starego miasta w San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2021)
Majańskie Can Pech czy Ah Kin Pech oznacza kleszcze pasożytujące na wężach, nie zaś kleszcze i węże, jak chce Wikipedia. Było to dosyć późne miasto, założone po rozpadzie Ligi Mayapan w wyniku wojny rodów Cocom i Xiu, która rozdarła resztki dogasającej cywilizacji na północy Jukatanu w 1441 r. Niecałe sto lat przed konkwistą. Późnopostklasyczne miasto Majów nie musiało znajdować się dokładnie tu, gdzie San Francisco de Campeche. Być może było to stanowisko archeologiczne Acanmul, położone 25 km na północny-wschód.
Piraci z Karaibów
Puerta de Tierra – Brama Morza, jedna z bram w murach miejskich. Zbudowane przeciwko piratom z Karaibów fortyfikacje starego miasta San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2022)
Pierwsze transporty rabowanych dóbr wyruszyły z Nowego Świata do Europy tuż po odkryciu przez Kolumba Ameryk. Hiszpania zachowała monopol na handel z koloniami i szybko stała się najbogatszym państwem w Europie. Przyciągało to na Karaiby piratów i korsarzy z listami kaperskimi państw, które nie były w stanie sobie pozwolić na otwartą wojnę z Hiszpanią. Te konwoje to Srebrne Floty. Po drodze czekały na nie sztormy, piraci i korsarze…
Kolonialna architektura starego miasta w San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2021)
W 1661 r. sir Henry Morgan, ten od rumu Jamaica, na czele niewielkiej floty wpłynął do portu w Campeche i złupił dwie wyładowane po reling towarami fregaty handlowe. W Campeche nie było wtedy żadnych okrętów wojennych, ale Morgan nie odważył się jeszcze atakować miasta. Był to początek problemów Campeche z bukanierami. W 1663 r. flota Bractwa Wybrzeża dowodzona przez Edwarda Mansvelta i sir Christophera Myngsa kompletnie złupiła Campeche.
Mariachi na starym mieście w San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2021)
Bractwo zgromadziło 1400 korsarzy i 14 okrętów, ale inni żądni bogactw dołączali do nich po drodze. W efekcie na Campeche spadło ponad 20 okrętów i kapitanowie, jak Henry Morgan czy Abraham Blauvelt. Piraci spędzili w Campeche dwa tygodnie, uwożąc z sobą 14 zdobycznych okrętów i niewyobrażalne bogactwa o wartości miliona reali. Klęska Hiszpanii była tak ogromna, że król Anglii, obawiając się konfrontacji zbrojnej w Europie, zakazał korsarzom kolejnych podobnych rajdów. W 1685 r. Laurens de Graaf ponownie złupił Campeche…
Unikalna kolonialna architektura
Kolonialna architektura starego miasta San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2021)
W wyniku napadów Bractwa Wybrzeża. Campeche postanowiono otoczyć murem. Fortyfikacje ukończone w 1792 r. wieńczyły jednak kres pirackich rajdów. W sto lat później wzięły za to udział w wojnach pomiędzy niepodległym od 1821 r. Jukatanem a Meksykiem. Otoczone murami miasto charakteryzuje prostokątna siatka jednokierunkowych ulic, przebiegających między kolonialnymi budynkami o kolorowych elewacjach. Główną arterią starego miasta jest calle 59, która prowadzi między dwiema bramami w dawnych murach miejskich. Są to Brama Morza – Puerta del Mar i położona na drugim końcu Brama Ziemi – Puerta del Firme.
Puerta del Mar – Brama Morza, jedna z bram w murach miejskich, zbudowane przeciwko piratom z Karaibów fortyfikacje starego miasta San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2021)
Sercem ufortyfikowanej części miasta jest oczywiście zocalo, które nosi tu nazwę Plaza de la Independencia. Przy placu tym znajduje się katedra Nuestra Señora de la Inmaculada Concepción, główna świątynia miasta. Na środku zocalo znajduje się gazebo, budowla typowa dla kolonialnej architektury Ameryki Środkowej.
Kopuła dawnej jezuickiej świątyni pod wezwaniem San Jose i jej latarnia morska, kolonialna architektura starego miasta San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2022)
Jednym z najciekawszych budynków Campeche jest zbudowana w stylu Churrigueresque Iglesia de San Juan de Dios – dawna jezuicka świątynia z przylegającym do niej kolegium. Budowla ta, prócz dzwonnicy, zawiera również latarnię morską.
Określany ultrabarokiem styl architektoniczny Churrigueresque. Dawna jezuicka świątynia pod wezwaniem San Jose, kolonialna architektura starego miasta San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2022)
Do najciekawszych barokowych świątyń Campeche należy położony przy calle 59 kościół św. Rocha (Iglesia de San Roque). Należy on do zakonu Tercjarzy przez co zwany też bywa San Francisquito de la Tercera Orden.
Kościół pod wezwaniem San Roque. Kolonialna architektura starego miasta San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2022)
Kolejną świątynią, którą warto odwiedzić jest znajdujący się w pobliżu Bastionu św. Piotra, kościół zakonu Juaninos. Zajmował się on niegdyś opieką nad chorymi i bezdomnymi. Fasada w górnej części ma nietypowy kształt trapezu, z małą dzwonnicą po lewej.
Fasada kościoła szpitalników pod wezwaniem San Juan de Dios. Kolonialna architektura starego miasta San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2021)
Wspaniałe Muzeum Architektury Majów (Museo de la Arquitectura Maya) mieści się w bastionie Matki Bożej Samotnej (Baluarte de la Soledad) – największym z ośmiu bastionów, które niczym kolce wyrastają z osiemnastowiecznych murów miejskich San Francisco de Campeche. Kolejne dwa muzea, poświęcone Majom Muzeum Archeologii Campeche (Museo Arqueológico deCampeche) i Muzeum Archeologii Podwodnej (Museo de Arqueología Subacuática) mieszczą się w dalej położonych fortach: Fuerte de San Miguel i Fuerte de San José. Ufortyfikowaną starówkę Campeche otaczają barrios – dawne dzielnice, w których osadzano siłą spacyfikowanych Majów. W jednej z nich, Barrio de San Roman znajduje się kościół będący miejscem kultu Czarnego Chrystusa.
Słynna figura Czarnego Chrystusa w kościele pod wezwaniem San Roman, na Barrio San Roman, jednej z dawnych majańskich dzielnic w San Francisco de Campeche, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2021)
Na zwiedzanie San Francisco de Campeche, najpiękniejszego kolonialnego miasta Jukatanu i jednego z ładniejszych miast Meksyku, zapraszamy w ramach wycieczek objazdowych => Tajemnice Jukatanu oraz wypraw planowanych na indywidualne zlecenia. Pod względem kolonialnej architektury hiszpańskiego baroku Cempeche jest z pewnością jeszcze ciekawsze niż wybudowane przez tę samą trójcę konkwistadorów z rodu de Montejo Valladolid i Merida 🖖🤠🏝️
Meksyk, Jukatan, wycieczki, polski przewodnik, zwiedzanie Meksyku z polskim przewodnikiem, Sian Ka’an
Poranne zorze nad Morzem Karaibskim poprzedzają wschód Słońca nad rezerwatem biosfery Sian Ka’an (fot: P.A. Trześniowski 2023)
Sian K’aan to rezerwat biosfery powołany pod auspicjami UNESCO. Jest to obszar ochrony przyrody o wyjątkowej wartości przyrodniczej. W momencie powołania był on największym z rezerwatów biosfery na Ziemi. Obecnie, na terenie Meksyku wyprzedza go pod tym względem rezerwat biosfery Calakmul, położony w południowo wschodnim Campeche. Sian Ka’an to przede wszystkim zespół estuariów. Dorastają w nich młode osobniki gatunków, które nie poradziłyby sobie w tym stadium na Mezoamerykańskiej Rafie Barierowej. Jest to druga pod względem długości rafa barierowa Ziemi po Wielkiej Rafie Barierowej Australii.
Najważniejszym elementem biosfery rezerwatu Sian K’aan są lasy namorzynowe (manglar), matecznik licznych gatunków zamieszkujących Mezoamerykańską Rafę Barierową (fot: P.A. Trześniowski 2018)
Sian Ka’an tworzy z Mezorafą spójny ekosystem. Estuaria to rozległe laguny i mokradła, które gnieżdżą się w tutejszych lasach mangrowych (manglar). Słonawa woda, która w nich występuje jest mieszaniną wody morskiej z Morza Karaibskiego i wody słodkiej, pochodzącej z cenot, rozległego systemu zalanych jaskiń. Estuaria mają bardzo szczególne znaczenie w czasach, gdy manglar na całych Karaibach pada pod ciosami siekier, by zrobić miejsce nadmorskim apartamentowcom.
Ostatnie dzikie i bezludne plaże na Riviera Maya pozostały już tylko w rezerwacie biosfery Sian Ka’an (fot: P.A. Trześniowski 2023)
Sian Ka’an matecznikiem przyrody
Sian Ka’an to ostoja przyrody. Szczytowym drapieżnikiem lagun są oczywiście krokodyle. Można się nimi cieszyć z mostu nad Boca Paila, trzeba na nie uważać na plażach Punta Allen. Sian Ka’an słynie jednak przede wszystkim z ptaków. Spotkacie tutaj dziesiątki pelikanów brunatnych, kilka gatunków większych drapieżników, jak rybołowy, czarnostrzębie i sokoły przydrożne, dziesiątki mniejszych gatunków ptaków, w tym wspaniałe kolibry. Jeśli dopisze szczęście, możecie ujrzeć flamingi. Pojedyncze, niestety, nie ma tu większych stad jak w Ria Lagartos.
Tz’unun – koliber, w tym wypadku szmaragdzik cynamonowy (Amazilia rutila) na terenie rezerwatu biosfery Sian Ka’an, Riviera Maya, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2023)
Choć dziś nieliczne, w przeszłości tysiące tych zwierząt musiało zamieszkiwać laguny, czego dowodem są reliefy na piramidzie Castillo, na stanowisku archeologicznym w Muyil. Jest to najwyższa piramida Majów na wschodnim wybrzeżu półwyspu Jukatan. W Sian Ka’an żyją też ssaki, jak coati – ostronosy i dydelfy, ale największym rarytasem są jaguary! Spotkanie jaguara, nawet z daleka, to oczywiście niezwykle rzadki zaszczyt 🖖🤠🏝️
Autentyczne spotkanie z jaguarem w rezerwacie biosfery Sian Ka’an (fot: P.A. Trześniowski
Ruiny Majów w rezerwacie
Sian Ka’an był niegdyś terenem gęsto zamieszkiwanym przez Majów. Pozostałościami po ich wspaniałej cywilizacji są liczne świątynie, zbudowane w Stylu Wschodniego Wybrzeża (Costa Orriental). Na terenie Sian Ka’an musiały istnieć co najmniej dwa większe ośrodki cywilizacji Majów. Jeden z nich to Muyil (Chunyaxche), odkryty w 1926 roku przez ekspedycję morską Masona i Spindena, drugi to San Miguel odkryty w roku 1959 przez Michela Peissela. Peisell ponownie odkrył Chunyaxche, do którego dotarł lądem.
Jedna z porzuconych świątyń Majów w Stylu Wschodniego Wybrzeża w rezerwacie biosfery Sian Ka’an. Kto wypatrzy xtolok – iguanę w otworze wywietrznika? (fot P.A. Trześniowski 2021)
Peissel w przeciwieństwie do Masona i Spindena przemierzył prawie całe wschodnie wybrzeże Jukatanu pieszo, odkrywając siedemnaście stanowisk archeologicznych, z czego większość właśnie na terenie rezerwatu biosfery Sian Ka’an. Miał 21 lat, trochę ubrań i jedną parę sandałów. Większość ruin Majów na terenie Sian Ka’an została porzucona na pastwę losu i z roku na rok niszczeją. W 2023 roku, po wielu latach starań, udało się pozyskać fundusze na restaurację niektórych spośród tych świątyń, więc jest nadzieja na ocalenie przynajmniej co po niektórych 🖖🤠
W rezerwacie Sian Ka’an organizować można zarówno jednodniowe wycieczki, jak i wielodniowe pobyty w cichym i spokojnym Punta Allen.
Kontakt w sprawie wypraw do rezerwatu Sian Ka’an z przyrodnikiem i archeologiem: WhatsApp +52 984 876 1504 e-mail: archeoprzewodnik@gmail.com
Dzika przyroda Meksyku, ruiny Majów i egzotyczna meksykańska kuchnia – tygodniowa wyprawa dookoła półwyspu Jukatan. Meksyk, Jukatan, wycieczki, polski przewodnik, zwiedzanie z polskim przewodnikiem
Wyruszmy razem na wyprawę przez trzy stany meksykańskiej części półwyspu Jukatan. W drodze zgłębimy tajemnice prekolumbijskiej cywilizacji Majów w oprawie egzotycznej jukatańskiej przyrody. Z uwagi na lokalizację większości rzadziej odwiedzanych stanowisk archeologicznych w głębi tropikalnego lasu tych dwóch światów nie da się rozdzielić. Szczególnie na południu, gdzie selwa walczy uparcie i cierpliwie każdego dnia, aby coraz głębiej pogrzebać ruiny. W drodze nie da się jednak pominąć i kolonialnego dziedzictwa Jukatanu – śladów jego krótkotrwałej, bazującej na sizalu, potęgi oraz trudnej walki o niezależność od Meksyku w cieniu niechlubnej eksterminacji Majów. Wyprawa Tajemnice Jukatanu to również dobra okazja do zapoznania się z meksykańską kulturą. Całość doprawimy bowiem smakiem wspaniałej meksykańskiej kuchni 🌴
Sałatka z kaktusów nopales ARCHEOWYPRAWY
Tajemnice Jukatanu – dzika przyroda Meksyku
W trakcie wyprawy zobaczymy dzikie krokodyle, flamingi, dziesiątki gatunków ptaków w stadach liczących po kilkaset sztuk. Będziemy obserwować wschody i zachody Słońca w otoczeniu dzikiej przyrody. Spotkamy małpy: są tu skoczne czepiaki i ogromne wyjce, których kłótnie przypominają ryk jaguara. Jaguary też są, ale te spotkać trudniej. Z dzikich kotów zdarzają się jeszcze pumy, margaje, oceloty i jaguarundi. Wyprawę zaczniemy od śródleśnej laguny w prywatnym rezerwacie Majów, gdzie spotkamy się z h’menem – majańskim szamanem
Wschód Słońca gdzieś na wschodnim wybrzeżu półwyspu Jukatan ARCHEOWYPRAWY
Następnie przejedziemy do wspaniałych rozlewisk Ría Lagartos z ogromnymi stadami flamingów, gniazdującymi tu okresowo pelikanami kanadyjskimi i licznymi przedstawicielami aż dwóch gatunków krokodyli. Wylądujemy na zupełnie dzikiej plaży. Następnie przejedziemy przez północną, zachodnią i południową część półwyspu, zwiedzając po drodze najciekawsze miejsca: ruiny Majów, współczesne majańskie miasteczka i kolonialne miasta z piękną hiszpańską architekturą: Valladolid, Merida, Campeche – jedyne ufortyfikowane miasto w Ameryce Środkowej, którego forty i mury wzniesiono niegdyś przeciwko piratom. Tym z Karaibów… Zobaczymy zrujnowaną hacjendę i kolorowe laguny, gdzie Majowie produkowali niegdyś sól🌴
Tajemnice Jukatanu – skarby cywilizacji Majów
Trasa prowadząca wśród małych miejscowości, dokąd nie dotarły jeszcze komercja i branża turystyczna pozwoli nam dobrze zapoznać się z meksykańską kuchnią – chilango. Jeśli chodzi o cywilizację Majów, przejeżdżając przez kilka historycznych regionów poznamy wachlarz interesujących stylów architektonicznych, jak Rio Bec, Chenes, Puuc, Styl Wschodniego Wybrzeża, czy Peten. Będziemy zwiedzać zarówno słynne stanowiska archeologiczne, jak: Calakmul, Becan i Edzna, jak mało albo zupełnie nieznane, do których wciąż jeszcze trzeba przedzierać się przez dżunglę. To miejsca, w których łatwo wcielić się w dawnych odkrywców i wciąż jeszcze czuć tutaj ducha eksploracji. Na stanowiskach tych wciąż jeszcze można wspinać się na piramidy, czego od dawna nie wolno robić w popularnych wśród turystów miejscach, jak Uxmal czy Chichen Itza
Becan, Campeche, Meksyk
Na koniec zobaczymy jeszcze jeden prawdziwy przyrodniczy fenomen, zwany wulkanem nietoperzy – co wieczór, o zachodzie Słońca miliony skrzydlatych stworzeń, należących do dziewięciu gatunków wylatują z wnętrza głębokiego leja krasowego, mieszczącego się na terenie kolejnego prywatnego rezerwatu Majów. Wyprawę zakończymy nad kolejną urokliwą laguną ☀️🌴
Wyprawa dookoła Jukatanu jest zaplanowana na siedem dni, ale na życzenie można ją w dowolny sposób zmodyfikować. Szczególnie na południu meksykańskiej części półwyspu są setki miejsc w selwie, które warto odwiedzić, by poznać jeszcze więcej tajemnic cywilizacji Majów i sycić się dziką przyrodą. Na wyprawie przyda się strój kąpielowy i ręcznik, wygodne buty z podeszwą do chodzenia po kamieniach oraz nakrycie głowy, a w porze deszczowej (od kwietnia do grudnia) lekka peleryna. Do obserwacji ptaków warto zabrać lornetkę albo teleobiektyw. Aparat czy kamera w Meksyku przydają się zawsze. Wyprawy wokół meksykańskiej części półwyspu prowadzi Przemek Trześniowski: przyrodnik i archeolog-majanista
Gwatemala, wycieczki, polski przewodnik, zwiedzanie Gwatemali z polskim przewodnikiem, Valladolid
Gwatemala to ogromny kraj o mocno zróżnicowanej geologii i przyrodzie. Mamy tutaj zarówno tereny górskie, dzięki wulkanicznemu łańcuchowi Sierra Madre, które wraz z przyległymi terenami Salwadoru i Chiapas nazywane są również Wyżynami Majów, jak i porośnięty do niedawna gęstym tropikalnym lasem departament Peten – centralną część Nizin Majów. Stolicą Gwatemali jest Ciudad de Guatemala – ogromne, przytłoczone swymi problemami miasto, które zbudowane zostało na ruinach niegdysiejszego bardzo ważnego majańskiego ośrodka Kaminaljuyu. W Ciudad de Guatemala są wspaniałe muzea, jak np. słynne Museo Popol Vuh, czy zamknięte obecnie Narodowe Muzeum Archeologii i Etnologii jednak trudno tu szukać pereł kolonialnej architektury, bowiem stołeczne berło przeniesione zostało tutaj relatywnie niedawno, po zniszczeniu dawnej stolicy, zwanej dzisiaj Antigua Guatemala, przez trzęsienie ziemi. W Antigua Guatemala znajdziemy natomiast liczne skarby hiszpańskiego baroku, głównie w formie porzuconych katedr ze spękanymi kolumnami, zawalonymi dachami i elewacjami przejmowanymi zwolna przez roślinność.
Departament Peten natomiast to zupełnie inny świat… Pomimo szybko postępującej deforestacji i rabunkowej gospodarki surowcami naturalnymi, Peten to przestrzeń, w której wciąż można znaleźć jeszcze rozległe połacie dzikich lasów tropikalnych, a w nich najwspanialsze stanowiska archeologiczne, będące ruinami najpotężniejszych miast Majów, zarówno cywilizacji preklasycznej w Niecce Mirador-Calakmul, jak El Mirador z największymi majańskimi piramidami zbudowanymi kiedykolwiek, jak i klasycznej, złotego wieku Majów. Tu najlepszym przykładem są wspaniale odrestaurowane ruiny Tikal, obok Calakmul w Campeche, jednej z dwóch najpotężniejszych stolic klasycznego świata Majów. Tropikalne lasy Peten pełne są dzikiej przyrody – występuje tu nadal największe zagęszczenie populacji jaguarów, są też pumy, margaje, oceloty i jaguarundi. W koronach drzew przemykają stada małp: czepiaków i wyjców, zaś wśród licznych gatunków ptaków królują wspaniałe tukany i trogony. Wyprawy do Gwatemali organizujemy zawsze w kameralnych grupach, ze względu na łatwiejsze przemieszczanie się.
Gwatemala, Jukatan, wycieczki, polski przewodnik, zwiedzanie Gwatemali z polskim przewodnikiem, Peten
Kolebka cywilizacji na Nizinach Majów. Miejsce, w którym powstał ich pierwszy wielki organizm państwowy: kilkadziesiąt miast połączonych siecią mających nawet po kilkadziesiąt kilometrów dróg niwelujących wszelkie nierówności gruntu, z centrum w El Mirador. Miast, w których 2,5 tysiąca lat temu rozkwitła monumentalna architektura – potężne piramidy triadyczne, które w trakcie lotniczych zwiadów nad Gwatemalą, przeprowadzonych w poszukiwaniu zaginionych miast, zaklasyfikowano jako… wygasłe wulkany. Gdy ich odkrywca, Ian Graham, doniósł o ich rozmiarach i wieku świat nauki długo nie chciał dawać mu wiary. Dziś, nadal skryte pod zielonym całunem mezoamerykańskiej dżungli, oferują jedyny w swym rodzaju kalejdoskop wrażeń: tajemnice odległej o tysiące lat przeszłości w oprawie wciąż najbardziej dzikiej natury.
Wyprawy do El Mirador to ekspedycje w odległą przeszłość Mezoameryki. Niedawne badania LiDARem na terenie Niecki Mirador-Calakmul pozwoliły zidentyfikować tam ponad 900 stanowisk archeologicznych i to tylko po południowej, gwatemalskiej stronie granicy. Większość z nich pochodzi z najstarszego, jeśli mówimy o cywilizacji Majów, okresu środkowopreklasycznego (1000 p.n.e. – 250 n.e.). W ramach 6-dniowego trekkingu przez las odwiedzamy najważniejsze, najstarsze i najpotężniejsze z nich: El Mirador, El Tintal, Nakbe, Wakna (El Guiro) i pomniejsze jak La Florida. Wszystkie wschody i zachody Słońca możemy podziwiać ze szczytów ich piramid, które wystają dobrze ponad dach selwy (piramida triadyczna La Danta w El Mirador ma 72 m wysokości).
Trekking i obozowanie w selwie
Wyprawy do El Mirador to bliskie obcowanie z egzotyczną przyrodą. Idziemy przez niezamieszkany i wciąż dziki las, który poszczycić się może największym zagęszczeniem jaguarów na Ziemi. Spotkanie oko w oko z drapieżnikiem jest oczywiście mało prawdopodobne, ale na terenie Niecki Mirador-Calakmul widujemy też pumy, oceloty, margaje i jaguarundi. Dzika przyroda Peten to również dwa gatunki małp: czepiaki i wyjce oraz tapiry, pekari, jelenie, aguti i wiele gatunków ptaków, w tym zadziorne tukany i drogocenne trogony. Pełen odgłosów las nigdy nie zasypia, a śpimy w selwie w wygodnych, jednoosobowych namiotach. Jemy pyszne jedzenie z polowej kuchni. Archeolog prowadzący wyprawę opowiada o fascynującej i pełnej zwrotów akcji historii zmagań o dominację na Nizinach Majów, a lokalni przewodnicy opowiadają o przyrodzie.
Wyprawy do El Mirador można łączyć ze zwiedzaniem południowej części Gwatemali: pięknego kolonialnego miasta Antigua Guatemala, otoczonych wulkanami jezior jak Amatitlan, Atitlan, czy ruin na Wyżynach Majów, jak Takalik Abaj czy Kaminaljuyu. Można również je łączyć ze zwiedzaniem Tikal, bądź, w razie przylotu i wylotu z Meksyku, stanowisk archeologicznych na terenie Jukatanu w Meksyku i wypoczynkiem na malowniczych wysepkach cayos na wybrzeżu Morza Karaibskiego w Belize, gdzie możliwe jest również nurkowanie na Mezoamerykańskiej Rafie Barierowej – drugiej co do długości rafie barierowej Ziemi). W Meksyku, zwiedzanie ruin Majów można połączyć z nurkowaniem we wspaniałych Cenotach na Riviera Maya. Po szczegóły zapraszamy do kontaktu przez WhatsApp lub pocztę elektroniczną. Zapraszamy na archeowyprawy
Meksyk, Chiapas, wycieczki, polski przewodnik, zwiedzanie Meksyku z polskim przewodnikiem, Selva Lacandona
Selwa Lakandonów to niezwykle bogaty przyrodniczo obszar nad rzeką Usumacinta w Chiapas, na pograniczu Gwatemali i Meksyku. Żyje tutaj ostatni naród Majów, który oparł się chrystianizacji. Lakandoni wciąż noszą długie włosy i tradycyjne stroje: mężczyźni białe, kobiety kolorowe. Zwykle udaje nam się mieszkać wśród nich i kosztować przyrządzanej przez nich pysznej lokalnej kuchni. Teren urozmaicony jest strumieniami, rzekami i wodospadami oraz wspaniałymi stanowiskami archeologicznymi.
Najsłynniejsze ze stanowisk archeologicznych Selwy Lakandonów to monumentalne Yaxchilan znane ze wspaniałych płaskorzeźb, Bonampak znane z najwspanialszych majańskich malowideł i Palenque, znane z jednych z najważniejszych odkryć archeologicznych jak grobowiec Pakala Wielkiego czy grobowiec Czerwonej Królowej. Jeszcze więcej jest tu oczywiście takich mniej znanych i bardziej odludnych ruin Majów, również znanych jedynie prawdziwym fascynatom archeologii Majów. Ciekawsze z nich to Lacanja czy Plan de Ayutla, do których znacznie trudniej jest dotrzeć, przynajmniej bez przewodnika 😉
Płynąc rzeką Usumacinta możemy spotkać naprawdę dobrze wyrośnięte krokodyle. Wśród drzew zdarzają się wspaniałe papugi – ary czerwone (guacamaya) oraz zimorodki. Są oczywiście małpy – czepiaki i wyjce, czyli oba gatunki małp występujących w Mezoameryce. Przydają się tutaj lepsze buty, ponieważ zapewniamy kilka spacerów po selwie (mezoamerykańskiej dżungli), pełnej barwnych gatunków ptaków i potężnych drzew. W lesie mamy szansę na wspaniałe gatunki ptaków, jak wielkodziobe tukany czy barwne trogony. Do jednego z ukrytych w selwie stanowisk archeologicznych dostajemy się płynąc z Lakandonami pontonem, do innego przechodząc pod malowniczym wodospadem, nad którym później będziemy mogli odpocząć i nacieszyć się życiem 🙂
Wyprawy do Selwy Lakandonów warto połączyć ze zwiedzaniem innych atrakcji dość odległego od najbliższych, obsługujących międzynarodowe loty, lotnisk stanu Chiapas. Na szczególną uwagę zasługują tu cuda natury, jak głęboki kanion Sumidero, prekolumbijska architektura San Cristobal de las Casas i stanowiska archeologiczne, jak: Chiapa de Corzo, Tenam Puente, Chinkultic czy Tonina – miejsce osławione ostatnio dzięki przypuszczeniom, że tamtejsi Majowie mogli przerabiać swych arystokratów na piłki do pok-ta-pok. Po szczegóły zapraszamy do kontaktu przez WhatsApp lub maila. Zapraszamy na archeowyprawy
Ria Lagartos – rozlewiska Lagartos znane były Hiszpanom od 1511 r. Na mapie w wydanej wtedy księdze De orbe novo (hiszp: Nowy Świat) nosi nazwę Bahía de Lagartos – Zatoki Krokodyli. Przed podbiciem Jukatanu istniała na tym terenie mała majańska osada o nazwie Hol Koben. W 1517 r. niefortunna ekspedycja konkwistadora Francisca Hernándeza de Córdoby, pobitego przez Majów pod Champoton po drugiej stronie półwyspu, bezskutecznie szukała tu słodkiej wody. Odnaleźli jedynie pelikany, flamingi i krokodyle… Bardzo dużą ilość krokodyli…
Przyroda Ria Lagartos
Wyprawy ALPHADIVERS nad Ria Lagartos mają za cel spotkać z bliska oba żyjące ich tu gatunki: krokodyla Moreleta (Corcodylus moreletii) i krokodyla amerykańskiego (Crocodylus acutus). Być może nawet nauczycie się je odróżniać 😉 Ria Lagartos to teren bytowania setek gatunków ptaków, spośród których najbardziej rzucają się w oczy barwne flamingi. Flamingi to bardzo płochliwe ptaki, dlatego m.in. realizujemy aż dwa wypłynięcia, aby dać sobie szansę podejść do nich bliżej i jeśli trzeba podchodzimy dosłownie, podkradając się przez błota 😉 Wieczorami, z zachodem Słońca w tle, spotykamy delfiny butlonose 🙂
Prócz flamingów nad Ria Lagartos prężą pióra drapieżniki: czarnostrzębie (Buteogallus anthracinus), karakary (Caracara sp.) i rybołowy (Pandion haliaetus), ogromne czaple białe (Ardea alba), czaple śnieżne (Egretta thula), potężne czaple modre (Ardea herodias), zwane w Meksyku morena, czaple zielone (Butorides virescens), trójbarwne (Egretta tricolor) i rdzawoszyje (Egretta rufescens) oraz tygryski nagobrode (Tigrisoma mexicanum), zwane w Meksyku el tigre. Powierzchnię wody patrolują kormorany oliwkowe (Phalacrocorax brasilianus), które potrafią znikać pod wodą na dobre kilka minut i pelikany brunatne (Pelecanus occidentalis). Niebo przecinają fregaty (Fregata magnificens). Sezonową ciekawostką są pelikany dzioborogie (Pelecanus erythrorhynchos), które dolatują tu aż z Kanady.
Przyrodniczy rarytas z paleozoiku
Na powierzchni wody znajdujemy też czasem skrzypłocze (Limulus polyphemus) – reliktowe organizmy, które wyewoluowały w ordowiku (445 mln lat temu).
Rejsy po Ria Lagartos są stałym elementem programu wypraw ALPHADIVERS dookoła meksykańskiej części półwyspu Jukatan. Aby maksymalnie nasycić się wrażeniami i zachłysnąć przyrodą organizujemy w ramach jednej wyprawy aż dwa wypłynięcia!! 🙂 Nie tylko dlatego, że lubimy wschody i zachody Słońca, ale ze względu na zróżnicowaną aktywność przyrodniczą w różnych częściach dnia. Chcemy dać sobie szansę na podglądanie obu gatunków krokodyli, bliskie podejścia do flamingów oraz na delfiny. Przypadkiem są to również pory kiedy nad Ria Lagartos jest jak najmniej turystów 😉
Nie tracimy też czasu na obiekty przemysłowe, tzw. Las Coloradas – do majańskich salinas słonowodnych lagun z przepięknie wybarwioną wodą, które służyły dawnym Majom do produkcji soli będziemy mieć bliski dostęp w dalszej części wyprawy dookoła półwyspu Jukatan, np. tygodniowego objazdu => Tajemnice Jukatanu (7 dni). Po szczegóły zapraszamy do kontaktu przez WhatsApp pod numerem +52 984 876 1504. Zapraszamy na archeowyprawy z przyrodnikiem i archeologiem
🌴
